Rozpoczynając pracę z osobami niewidomymi i niedowidzącymi, nie spodziewałam się, że przyjdzie taki moment, iż z tą grupą osób z problemami widzenia, którą uczyłam na bieżąco w trakcie roku szkolnego lub przygotowywałam do matury będę zmuszona przejść na lekcje on-line. Gdy pandemia zmusiła wszystkich do pozostania w domu, szukałam metody nauki matematyki na odległość.
W pracy bezpośredniej z osobami niewidzącymi tworzyłam dotykowe tablice, układy współrzędnych pomocne w nauczaniu funkcji liniowej, funkcji kwadratowej, przesunięcia wykresu funkcji oraz geometrii analitycznej. Zaopatrzyłam się w modele figur przestrzennych posiadających możliwość montowania dodatkowych elementów odwzorowujących wysokości, tworzące, promienie, płaszczyzny przecinające figury. Do nauki geometrii na płaszczyźnie i trygonometrii przygotowałam duże figury płaskie wycięte z materiałów o różnych fakturach z odpowiednimi zaczepami umożliwiającymi zamieszczenie przekątnych wysokości dwusiecznych kątów. Z grubych twardych kartonów przygotowałam siatki figur przestrzennych z dodatkowo naklejonym uwypukleniem w miejscach zgięć, ich celem było wyraźne zaznaczenia krawędzi boków figury przed jej złożeniem, co doskonale pobudzało wyobraźnię. Siatki i powstające z nich figury były duże i łatwe do składania.
Pandemia sprawiła, iż większość przygotowanych pomocy, które świetnie sprawdzały się na różnych etapach nauki, od szkoły podstawowej do matury stała się bezużyteczna. Stanęłam przed kolejnym wyzwaniem, jak przekazać wiedzę.
Z pomocą przyszli rodzice. Praktycznie każdy uczeń miał w domu drukarkę brajlowską. Przy jej pomocy na puchnącym papierze powstawały małe siatki figur. Układy współrzędnych zostały stworzone z tablic korkowych, na których za pomocą odpowiednio przyklejonych sznurków powstały rzędna i odcięta. Na osiach tych odmierzono odpowiednie odcinki i kolejne punktu zaznaczono dużymi ozdobnymi pineskami o różnych główkach. Tak powstało wiele prostych pomocy przygotowanych według moich rysunków i wysyłanych zdjęć. Każdy uczeń miał swoje własne przyrządy wykonane z pomocą osoby widzącej w sposób prosty, niskim nakładem finansowym.
To, co mnie mile zaskoczyło to efekty pracy na własnoręcznie przygotowanych pomocach. Uczniowie, uczestniczący w ich przygotowaniu przyswajali pewne pojęcia, zapamiętywali relację między pewnymi zasadami automatycznie. Dodatkowo była to świetna zabawa, która miała określony cel, nie była więc bezużyteczna, dawała okazję wspólnej pracy opiekuna i ucznia, budowała więź, pobudzała wyobraźnię.
Pandemia zmusiła mnie do pracy on-line a moich uczniów do większego wysiłku. Ja często siedziałam nocami i robiłam dla nich nagrania. Nagrywałam treści zadań, i dokładnie opisywałam ich wizualizację, to niestety było dosyć czasochłonne.
Aby uzyskać dobre efekty w rozumieniu treści zadań w trakcie zaliczeń lub egzaminów należy przygotować ucznia do właściwego odczytywania treści zadania. Należy wyraźnie podkreślić, co jest celem zadania. W przypadku sprawdzianów obejmujących kilka działów matematyki (jak np. egzamin 8-klasisty lub egzamin maturalny) należy w pierwszej kolejności pomóc uczniowi określić jakiego obszaru zagadnień dotyczy zadanie. Aby jego treść była zrozumiana, należy wypracować z uczniem nawyk dwukrotnego czytania treści zadania, zaznaczania w jego treści istotnych danych, odrzucania dodatkowych i zbytecznych informacji oraz określenie jego celu, czyli tego co należy policzyć.
W momencie sporządzania nagrań czytam zadania dwukrotnie, następnie czytam tylko istotne elementy dotyczące danych i wskazówek niezbędnych do właściwego rozwiązania zadania. Wskazuje również nieistotne elementy stanowiące cos w rodzaju fabuły (dotyczy to przede wszystkim zadań z treścią na poziomie szkoły podstawowej), wyjaśniam, dlaczego te elementy zadania są nieistotne. W nagrywanej treści wskazuje na cel zadania. Moje nagrania mają służyć nie tylko jednokrotnemu odtworzeniu, mogą być odtwarzane wielokrotnie w celu nabrania nawyku wychwytywania z treści zadań istotnych elementów. Nagrania służą głównie do samodzielnej pracy, powtórki materiału przerobionego w trakcie lekcji. Jestem zwolennikiem zadawania po każdej lekcji materiału utrwalającego. Zadania utrwalające to zadawane zadania podobne lub identyczne (o zmienionych wartościach liczbowych) do przerabianych w trakcie zajęć. Wychodzę z założenia, ze najlepszą metodą utrwalenia przerobionego materiału z korepetytorem jest samodzielne przejście ścieżki rozwiązania danego zadania. W ramach prac domowych zadaję jedynie zadania dotyczące tematów sprawiających uczniowi największe trudności. Takie zadania są zadawane pod warunkiem jego pełnego zrozumienia w trakcie lekcji. Oczekuję zdjęć lub nagrań z pracy wykonanej przez ucznia przed następną lekcją. Na ich podstawie oceniam na ile dane zagadnienie zostało trwale opanowane lub wychwytuje deficyty w rozumowaniu ucznia. Ta metoda sprawdza się nie tylko w przypadku osób z niepełnosprawnościami, ale również u uczniów z dużym deficytem wiedzy lub szczególnie zniechęconych do nauki matematyki (niepewnych swoich umiejętności). Rozwiązanie samodzielne każdego zadania kończące się sukcesem motywuje do dalszej nauki i wpływa na wzrost samooceny.
Mimo pandemii daliśmy radę. Nie było łatwo, bo chwilami brakowało mi pomysłów. Ale mamy efekty. Ja i moi uczniowie, wszyscy daliśmy radę. To głównie ich zasługa.
Lubię pracować z osobami, które mają różnorodne problemy w pojmowaniu matematyki. Taka praca sprawia mi ogromną satysfakcję.
I tu wielkie podziękowania dla portalu BUKI, które potrafiło mnie wyłowić spośród setek innych korepetytorów w momencie kiedy zgłaszała się do BUKI osoba z dużymi problemami w nauce matematyki. Gdyby nie BUKI nasze wspólne zajęcia byłyby niemożliwe i nie miałabym możliwości ich poznać i pracować z nimi. Nie chcę reklamować portalu BUKI, nie jest to moim zamiarem, bo pewnie jednym uczniom ta forma poszukiwania korepetytora odpowiada a innym nie. Jednak należy zauważyć, ze dobór właściwego korepetytora do potrzeb ucznia jest najważniejszy w drodze do osiągnięcia celu.
Dla mnie praca z osobami posiadającymi duże deficyty w obszarze matematyki to prawdziwe wyzwanie. To cel, który wymaga dużo kreatywności, dlatego jest ciekawy w trakcie jego realizacji. To jak projekt, na którego drodze piętrzą się trudności, które pokonuje razem z uczniem.
