W arkuszu maturalnym języka polskiego znajdują się dwie części. Pierwsza, zawierająca test, dla znacznej większości uczniów nie stanowi problemu. Natomiast druga – z tematami rozprawki do wyboru – spędza sen z powiek osobom, którym zależy tylko na tym, żeby polski zdać i mieć go z głowy. I o ile 30 procent dobrze wypełnionego całego arkusza przesądza o zdaniu matury, o tyle nie jest to bynajmniej dobra wiadomość. Po pierwsze dlatego, że wielu uczniów nie przywiązuje wagi do przygotowania się, myśląc „jakoś to pójdzie” albo po prostu „co się będę przygotowywać, polski nie jest mi potrzebny do życia”. Jest to błędne założenie, ponieważ każdy Polak, żyjący w Polsce, posługuje się na co dzień językiem ojczystym, czy to w szkole, czy w relacjach z rówieśnikami, rodzicami, czy choćby w sklepie. Poza tym nikt nikomu nie daje gwarancji zdania matury. Jak więc ją zdać bez dodatkowego stresu?
Tak, jak sportowiec, który chce osiągnąć określony wynik w zawodach, musi trenować, tak i uczeń przed maturą powinien ćwiczyć pisanie rozprawki. Minimalna ilość prac, która daje wymierne korzyści, czyli zadowalającą liczbę punktów, to po dwie lub trzy o utworze z każdej epoki (antyk, średniowiecze, renesans, barok, Oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska/modernizm, literatura wojny i okupacji, literatura współczesna). Oczywiście przy założeniu, że są napisane W MIARĘ poprawnie, a przynajmniej w 30 procentach. Mam napisać dwadzieścia/trzydzieści rozprawek?! Obłęd! Nie mam na to czasu. – możesz pomyśleć. Dużo, niedużo. Pytanie pozostaje jednak proste: czy chcesz zdać maturę? Jest ono retoryczne, czyli takie, na które znamy odpowiedź, a mimo to się je stawia.
Jak więc napisać rozprawkę dobrze lub bardzo dobrze? Najważniejsza jest świadomość własnej wiedzy, ale i jej braków. Najlepiej sięgać do utworów znanych nam dobrze, ponieważ w ten sposób po pierwsze napiszemy więcej, a po drugie napiszemy lepiej. Są uczniowie, którzy nie znają prawidłowej kolejności epok literackich, ale np. literaturę wojny i okupacji świetnie rozumieją, czują, przemawia ona do nich. I to w tej właśnie epoce powinni szukać wiersza, opowiadania, dramatu i itp., w których znajduje się wątek, problem, zagadnienie ujęte w temacie.
Powtarzamy zasady gramatyki i stylistyki naszego języka. Może się to wydawać niepotrzebne, bo przecież używamy polskiego codziennie, więc po co się jeszcze uczyć jego zasad. Nic bardziej mylnego. Najważniejsza zasada stylistyki polega na tym, że zdanie złożone lub wielokrotnie złożone powinno się składać z części, które wynikają z siebie – drugie z pierwszego, trzecie z drugiego i pierwszego i tak dalej, mamy wielką szansę na stworzenie logicznego wywodu. Co więcej, dzięki temu pokazujemy egzaminatorowi, że wiemy, jak prawidłowo skonstruować rozprawkę maturalną. Działa to na naszą korzyść, ponieważ sprawdzający patrzy na naszą pracę nie tylko jak na poprawną pod względem treści, ale i ukazującą naszą erudycję, czyli umiejętność pięknego i logicznego wysławiania się.
Używamy imiesłowów. Wszystkie słowa, które kończą się na –ący, -ące, -ąc, -, -wszy, -łszy, np. mówiący, starające się, pisząc, zrobiwszy, poszedłszy. Są to bezosobowe formy czasowników (tak samo, jak bezokolicznik), jednocześnie wyrażając daną czynność. To dzięki m. in. Imiesłowom nasza rozprawka staje się ciekawsza i bogatsza językowo oraz gramatycznie.
Szukamy sprawdzonego korepetytora. Jeśli mamy świadomość, że nie umiemy pisać i nie mamy pojęcia, jak zacząć, jak przejść do rozwinięcia itd., to warto znaleźć nauczyciela, który wie, na czym polega ta umiejętność. Ważne, by była to osoba, która nie tylko zna zasady oceny rozprawki, ale przede wszystkim sama dobrze pisze. Nikt nie nauczy prawidłowego wysławiania się, jak tylko ktoś, kto robi to na świetnie na co dzień.
