Dlaczego język jest narzędziem społecznym?

Dlaczego język jest narzędziem społecznym?

Przeformułowując pytanie na tezę: język jest narzędziem społecznym, pozostaje ustalić dlaczego?

Samo pojęcie języka, różnorako rozumiane [1] każdorazowo akcentuje konieczność bezpośredniego lub pośredniego kontaktu osób w akcie komunikacji. Sama struktura tego naturalnego [2] tworu, jakim jest język wymaga społecznego współbytowania uczestników aktu komunikacji, zatem z jednej strony ze społeczności wyrasta, z drugiej – stwarza ją, pozwala jej funkcjonować i rozwijać się. Warto podkreślić fakt, iż poszczególne przypadki jednostek żyjących w izolacji, a więc pozbawione możliwości rozwoju kontaktów społecznych, nie miały możliwości nabycia kompetencji językowych.

Kolejnym argumentem za postawiona w pytaniu tezą, a zarazem formą odpowiedzi na samo pytanie, są w zasadzie całe dzieje człowieka, który jako istota z natury społeczna dążył do porozumiewania się z innymi Homo sapiens. W związku z tendencją do decentralizacji oraz różnicowaniem się kulturowym i terytorialnym ludzkiej społeczności, specjalizowania się jej członków w poszczególnych dziedzinach życia, koniecznym stało się różnicowanie się samego języka. Stąd odmiany dzielnicowe, środowiskowe, zawodowe, poszczególne dialekty czy socjolekty [3], gwary, żargony, slangi, grypsy.  I znowu: z jednej strony język powstaje dzięki rzeczywistemu bytowaniu różnicującej się społecznie gromady, z drugiej – charakteryzuje tę grupę społeczną. Tę sprzężoną zależność języka od społeczeństwa [4] bada socjolingwistyka [5].

Język zdecydowanie jest narzędziem społecznym, gdyż jako taki pozwala na wchodzenie w kontakty z innymi ludźmi, tymi bliskimi i oddalonymi, tu i teraz, ale także tymi, którzy po nas przyjdą. To on pozwala wyrażać siebie: własne poglądy, aspiracje, przekonania; daje szansę zaistnieć, także w tym aspekcie sprawczym jak to ma miejsce w obrzędzie nadania imienia, złożenia przysięgi małżeńskiej, zawarcia umowy. Za jego przyczyną poprzez niewłaściwie formułowanie wypowiedzi, czy artykułowanie poszczególnych głosek, skazujemy się na złośliwości, drwiny, wyeliminowanie.

Własna praktyka językowa, dzień po dniu, pokazuje, jak wielką wagę ma słowo, fraza. To, co mówimy i jak mówimy, ma ogromne znaczenie, zarówno dla odbiorcy, jak i dla nas – autorów wypowiedzi. Rzeczy raz wypowiedziane zawsze żyją, krążą w takiej czy innej formie, i mogą być jak lekki powiew w upalny dzień, ale i jak smagnięcie w policzek; potrafią utwierdzić w przekonaniu, iż nie ma takiej rzeczy, której nie jest w stanie się osiągnąć lub przeciwnie – zdruzgotać wewnętrznie, spustoszyć, powalić. Język wypływa z nas i zarazem nas kształtuje, wywierając wpływ na jakość naszych interakcji, a skoro interakcji to właśnie w skali mikro i makro kontaktów społecznych jako niezbędne narzędzie umożliwiające współżycie.