Gramatyka języka hiszpańskiego nie należy do najłatwiejszych. Uwidacznia się to już na dość wczesnych etapach nauki, kiedy musimy zmierzyć się ze specyfiką czasów przeszłych. Mówienie o przeszłości po hiszpańsku dość znacznie różni się od zasad organizujących polską gramatykę, i zapewne po części dlatego Polacy uczący się hiszpańskiego często napotykają trudności już na tym stadium.
W tym tekście opowiemy o kwestii, która jako jedna z pierwszych okazuje się problematyczna, a mianowicie: o 3 podstawowych czasach przeszłych języka hiszpańskiego. Oczywiście, żaden tekst nie ułatwi Ci nauki w takim stopniu, jak mogą to uczynić profesjonalne korepetycje z języka hiszpańskiego, które bez problemu wyszukasz w obszernym katalogu lekcji prywatnych serwisu BUKI.
Jakie są podstawy czasu przeszłego w hiszpańskim?
Na początkowym etapie nauki mowy Cervantesa będzie Ci potrzebna znajomość przede wszystkim trzech bazowych czasów przeszłych w języku hiszpańskim, a mianowicie:
- Pretérito perfecto: Tego czasu zasadniczo używamy, aby mówić o tych zdarzeniach z przeszłości, które pozostają w jakimś związku z teraźniejszością. Druga z reguł użycia jest mówienie na temat okresów czasów, w których wciąż się znajdujemy (np. dzisiaj, w tym tygodniu, w tym roku). Czasu Pretérito perfecto używamy też aby opisywać pewne wydarzenia mające miejsce w bliżej nieokreślonym momencie przeszłości (brak preferencji czasowej). Co ważne, w wielu krajach hiszpańskojęzycznych praktycznie nie używa się czasu Pretérito perfecto. Został on wyparty przez Pretérito indefinido.
- Pretérito indefinido: Ten czas na ogół wymaga dwóch rzeczy: referencji czasowej oraz precyzyjnego umiejscowienia zdarzenia w zakończonej przeszłości. Pretérito indefinido używamy także, aby opisywać pojedyncze zdarzenia, mające miejsce jedno po drugim.
- Pretérito imperfecto: Tutaj może nam pomóc analogia z polskim czasem przeszłym niedokonanym (ale tylko do pewnego stopnia). Pretérito imperfecto w języku hiszpańskim służy do mówienia o czynnościach powtarzających się w naszej przeszłości. Używa się go także w opisach. Pretérito imperfecto opisuje czynności, która trwała przez jakiś nieco dłuższy, bliżej nieokreślony czas w przeszłości (stąd analogia do polskiego czasu niedokonanego). Używa się go także z innymi czasami przeszłymi, aby nakreślić tło dla jakiejś innej czynności/zdarzenia.
Pamiętaj, że to dopiero początek. Potem czekają Cię jeszcze takie “przyjemności” jak odnoszące się do przeszłości formy trybu subjuntivo, czasy złożone oraz następstwa czasów. Zanim jednak zaczniesz uczyć się rzeczy bardziej skomplikowanych, dobrze będzie opanować do perfekcji czasy przeszłe proste (oraz podstawowe formy trybu łączącego, ale to już temat na oddzielny artykuł).
Pierwsza z istotnych rzeczy, jakie powinieneś wiedzieć przystępując do nauki tiempos pasados w języku hiszpańskim jest następująca: zapomnij o czasach “dokonanych”, “niedokonanych” i tym podobne. Są to kalki myślowe z polskiej gramatyki, a stosowanie ich do struktur gramatycznych języka hiszpańskiego nie tylko nie pomoże Ci w nauce, ale wręcz nastręczy dodatkowych trudności. W hiszpańskim liczy się “uso” czasu przeszłego, a więc konkretne, precyzyjnie określone okoliczności, w których należy się posłużyć na przykład Pretérito perfecto albo Pretérito indefinido.
Jak tworzyć i koniugować czasy przeszłe w hiszpańskim?
Jak przystało na język wywodzący się z łaciny, gramatyka języka hiszpańskiego opiera się na precyzyjnie opisanych zasadach oraz wyjątkach, które jednak również są organizowane przez pewne reguły (jedynym odstępstwem od tego w zakresie czasów przeszłych są czasowniki całkowicie nieregularne, których jednakowoż jest niewiele).
Na wstępnych etapach nauki, jak już była o tym mowa wcześniej, musisz opanować 3 czasy przeszłe. Są to:
- Pretérito perfecto: W tym czasie używamy czasownika posiłkowego Haber oraz formy czasownika w Participio, na przykład: He hablado, He dicho, He visto
- Pretérito indefinido: Tutaj już sprawa jest bardziej skomplikowana, ponieważ do tematu czasownika musimy dodać odpowiednią końcówkę, np. Hablé, Dije, Miré
- Pretérito imperfecto: Bardziej regularny niż indefinido. Do tematu czasownika dodajemy końcówkę -aba oraz sufiks dla czasowników kończących się na -ar albo końcówkę -ía oraz sufiks do czasowników kończących się na -er oraz -ir, na przykład: Hablaba, Decía, Vivía
Nie będziemy tutaj podawać tabelek z odmianami, ponieważ bez problemu znajdziesz ich całe mnóstwo w internecie. Ponadto, ucząc się zasad tworzenia czasów przeszłych staraj się robić to raczej na pełnych zdaniach, a nie poprzez tabelki z koniugacjami. W ten sposób po prostu łatwiej przyswoisz informacje, a dodatkowo proces przyswajania wiedzy będzie bardziej efektywny ponieważ, będziesz poznawać konkretne czasowniki odmienione w czasie przeszłym w ich naturalnym środowisku (w zdaniach), a więc tak, jak występują one w żywej mowie. Pamiętaj też, że w przypadku każdego z hiszpańskich czasów przeszłych napotkasz też na formy częściowo i/lub całkowicie nieregularne.
Najwięcej jest ich w czasie Pretérito indefinido i problem polega na tym, że nieregularną odmianę często mają “ważne” czasowniki, jak na przykład być (ser), iść (ir), widzieć (ver). Nieregularności dotyczą też form Participio, które musisz znać, aby odmieniać czasowniki w Pretérito perfecto.
Praktyczne przykłady użycia czasu przeszłego
Aby opanować czasy przeszłe języka hiszpańskiego, musisz przede wszystkim mówić. Sama znajomość zasad jest oczywiście bardzo przydatna czy wręcz niezbędna, ale nie uda Ci się naprawdę przyswoić Pretérito perfecto, Pretérito indefinido oraz Pretérito perfecto wyłącznie poprzez studiowanie zasad czy memoryzowanie tabliczek z odmianami czasowników (chociaż te formy nauki z pewnością nie zaszkodzą).
Minie też nieco czasu, zanim nauczysz się w pełni automatycznie dobierać odpowiedni hiszpański czas przeszły do tego, co chcesz wyrazić. Nawet zresztą potem, najpewniej nie unikniesz pomyłek, ale pamiętaj, że błędy robią wszyscy: również natywni użytkownicy języka hiszpańskiego.
Aby nieco ułatwić Ci zadanie, podajemy kilka przykładów użycia każdego z trzech czasów przeszłych w języku hiszpańskim, o których była mowa w tym tekście.
Najpierw Pretérito perfecto:
Hoy he tenido mucho trabajo
Esta noche no he podido dormir bien.
Nunca he visitado Australia.
Nadie me ha dicho que hora de examen ha cambiado.
Teraz parę zdań w Pretérito indefinido:
La segunda guerra mundial empezó en 1939..
Juan nació en el año 1992
El año pasado vendí mi coche.
Ayer vi a Eva en la tienda.
¿Estuviste ayer en casa de Ana?
I na koniec Pretérito imperfecto:
Eva era muy bonita, tenía el pelo moreno y ojos verdes
Mientras comíamos, alguien golpeó a la puerta.
Siempre cuando entraba en su casa, sus gatos la saludaban como locos.
Maria trabajaba mucho cuando era joven.
Marco iba al gimnasio todos los días.
