Wielu językoznawców uważa, że każdy z nas jest odpowiedzialny za przetrwanie języka literackiego. Czy jednak każdy z nas wie, co to jest język literacki? Czy umiemy o niego zadbać? Czym różni się język literacki od potocznego? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć w dzisiejszym artykule!
Co to jest język literacki?
Język literacki jest to jeden z terminów lingwistycznych. Zgodnie z definicją jest to pewna odmiana języka narodowego. Dzisiaj samo nazewnictwo “język literacki” jest dosyć przestarzałe, ponieważ ta odmiana języka nie dotyczy tylko tekstów literacki (jak to było niegdyś), ale także jest tzw. językiem standardowym - używanym na co dzień w szkołach, urzędach, mediach czy prasie. W języku literackim stosuje się poprawną odmianę gramatyczną, leksykalną oraz stylistyczną. Na co dzień jest używany przez wykształcone grupy ludzi, chociaż coraz częściej zauważa się tendencję rosnącą znajomości języka literackiego również w pozostałych grupach społecznych. Inaczej mówiąc - coraz więcej osób posługuje się poprawną polszczyzną.
Można go używać zarówno w mowie pisanej, jak i ustnej. W pewnym środowisku jest używany, jako język do komunikacji. Podlega pod ogólnonarodowy wzorzec językowy. W przeciwieństwie do dialektów jest znacznie bardziej rozpowszechniony i ma szerszy zasięg. Sam język literacki jest również określeniem warstw stylistycznych, co znacznie odróżnia go od mowy potocznej. Jest pewnego rodzaju stylem artystycznym języka. Ma również odniesienie do oficjalnych form języka narodowego. Z ciekawostek, według językoznawców osoby mieszkające w Szczecinie używają polszczyzny, która jest najbardziej podobna do rodzimego języka literackiego Polski.
Rozwój języka narodowego (literackiego), dzielimy na 4 okresy:
- staropolski - od czasów najdawniejszych do początku XVI wieku;
- średniopolski - od XVI wieku do XVIII;
- nowopolski - do 1939 roku;
- współczesny - po 1939 roku.
Język potoczny a literacki - różnice
Jakie są różnice między językiem literackim a potocznym? Same różnice zależą od tego, w jakim kontekście jest używana odmiana literacka. Największe rozbieżności możemy zauważyć w słownictwie i składni. W języku literackim używa się, tzw. wyrazów książkowych czy encyklopedycznych a same wyrazy często są dużo bardziej nasycone. Wypowiedzi są znacznie bardziej precyzyjne. Jeżeli przyjrzymy się samej gramatyce to język literacki jest bogaty w środki artystyczne, zdania wielokrotnie złożone oraz wyróżnia się odmiennym tokiem zdania. W przypadku języka potocznego często używa się leksyki tzw. gwarowej i ekspresywnej, a błędy gramatyczne są normalnością.
Sam język literacki raczej nie jest utożsamiamy z językiem używanym na co dzień. Jest zazwyczaj używany do informacji, które nie nawiązują do codziennych sytuacji. Często możecie mieć z nim do czynienia w publicystyce lub pismach urzędowych. Takie wypowiedzi są znacznie lepiej przemyślane, doprecyzowane i bogatsze treściowo. Co ciekawe, obecnie zauważa się trend odwrotny do tego jeszcze sprzed kilku lat - w mediach coraz częściej jest używany język potoczny. Coraz mniej zwraca się uwagę na poprawną odmianę czy akcentowanie. niegdyś to osoby medialne - dziennikarze czy reporterzy i aktorzy mieli za zadanie rozprzestrzeniać język literacki. Dzisiaj coraz więcej osób od tego odchodzi. Czy to dobrze? Pewnie nie. Używanie wulgaryzmów w mediach czy social mediach już nikogo nie dziwi. Jednych to oburza, innych nie - wręcz przeciwnie. Cieszą się z takiego rozluźnienia w obyczajach społecznych.
Jak nauczyć się języka literackiego?
Nauka poprawnego języka literackiego jest czasochłonna. Tak naprawdę można stwierdzić, że często jest to nauka bez końca, bo jednak nie zawsze jesteśmy pewni, co do wypowiedzianych czy napisanych przez nas słów. Wszystkie osoby, które chcą nauczyć się języka literackiego, muszą dokładnie poznać zasady gramatyczne, odmiany, fleksję, akcentowanie czy sposoby budowania zdań. Nauka języka literackiego to również nauka poprawnej odmiany nazwisk czy używanie feminatywów w codziennym życiu, co obecnie spotyka się jeszcze z dużym oburzeniem wśród społeczeństwa. Poprawne używanie języka literackiego to często wyjście spoza utartych schematów i nauka naszego języka od nowa. Jeżeli chcielibyście poznać tajniki poprawnego wysławiania się, zachęcamy do skorzystania z lekcji z naszymi korepetytorami na stronie BUKI.
Gdzie jest używany język literacki?
Zanim odpowiemy Wam na pytanie, gdzie jest używany język literacki, wspomnimy Wam tylko, że język jest zjawiskiem płynnym. Oznacza to, że ciągle się zmienia i ewoluuje. Większość naukowców jest zdania, że powinniśmy pozwalać na te zmiany. Nadają one nowy kształt norm i zasad. Podczas zachodzących zmian w naszym ojczystym języku warto jednak pamiętać o naszej kulturze językowej. Jeżeli chcecie zobaczyć, jak zmienia się język na przestrzeni lat, zachęcamy do zapoznania się z książkami i zapiskami stworzonymi na przestrzeni wieków. Wracając jednak do pytania - gdzie jest używany język literacki? Z całą pewnością w mediach (chociaż coraz mniej), podczas wywiadów z wykształconymi osobami, w publicystyce, w pismach urzędowych czy na studiach (zwłaszcza filologicznych). Pamiętajmy jednak, że nasz język ciągle ewoluuje. Jednym z dobrych przykładów jest to, że jeszcze kilkanaście lat temu nikt nie miał potrzeby stworzenia słownika wulgaryzmów - dzisiaj taki słownik już nikogo nie dziwi.
