Tablica Mendelejewa została pierwszy raz zaprezentowana w 1869 roku. Jest to zmora dla wielu uczniów. Nie ma innego sposobu jak nauczenie się jej na pamięć (nie mylcie tego jednak z częstą praktyką - zakuć-zdać-zapomnieć. Tablica Mendelejewa będzie Wam potrzebna co najmniej do końca szkoły średniej). To jednak nie koniec - trzeba ją również zrozumieć, bo jest źródłem wielu cennych informacji. Pozwala nam to na ustematyzowania świata niemal w jednej tabeli.
Do czego jest potrzebna tablica Mendelejewa?
Na początku trochę historii. Tablice Mendelejewa opracował rosyjski chemik w 1869 roku. Zauważył on pewne zależności między poszczególnymi pierwiastkami, które się powtarzają. Tablica ta zawierała miejsce na około 90 pierwiastków. Mendelejew już wtedy uwzględnił, że najprawdopodobniej na świecie jest ich jeszcze więcej. Tablica Mendelejewa określa m.in. numer okresu, liczbę kwantową czy powłoki walencyjne.
Sam układ okresowy to zestawienie wszystkich pierwiastków w sposób uporządkowany. Jest ona niezbędna dla wszystkich osób, które uczą się chemii w szkole lub wiążą z nią swoją przyszłość. W prosty sposób pokazuje nam zależności i właściwości pierwiastków oraz dzieli pierwiastki na metale i niemetale. Mówiąc w skrócie - tablica Mendelejewa dostarcza informacji na temat budowy i właściwości pierwiastków.
Jak nauczyć się tablicy Mendelejewa?
O ile tablice Mendelejewa trzeba znać, to nie ma sensu wkuwania jej na pamięć. W ten sposób szybko wszystkiego zapomnicie. Nie ma nic gorszego niż uczenie się na pamięć rzeczy, których się nie rozumie. Chociaż na pierwszy rzut oka Tablica Mendelejewa może wyglądać przerażająco, to jednak nie jest aż taka straszna. Wystarczy tylko podejść do tego tematu z odpowiednim sposobem i nastawieniem. Ucząc się tablicy Mendelejewa, pamiętajcie o tym, że pierwiastki tworzą nasz cały świat. To nie tylko symbole i nazwy, które nic nie znaczą. To wszystko, co nas otacza. Przykładowo stront znajdziemy w fajerwerkach, kadm w farbach, a tantal w telefonach. Układu okresowego należy uczyć się aktywnie - uświadamiając sobie to, że te pierwiastki są wszędzie. Istnieją również kreatywne sposoby na nauczenie się nieszczęsnej tablicy Mendelejewa - piosenki. Wiele osób praktykuje również naukę za pomocą fiszek czy metody skojarzeń. Więcej o kreatywnych metodach nauki przeczytacie tutaj lub tutaj. Jak wiecie, aktywna nauka przynosi znacznie lepsze efekty, dlatego podczas nauki możecie spróbować zrobić niektóre doświadczenia chemiczne.
- Nauka za pomocą fiszek polega na zapisywaniu na małych karteczkach, z jednej strony piszemy symbol, a z drugiej jego nazwę.
- Nauka metodą Keitha Enevoldsen’a - metoda ta wykorzystuje do nauki skojarzenia. Jego tablica (Keitha Enevoldsen’a) zawiera zarówno nazwę pierwiastka, jak i symbol oraz rysunek, który będzie skojarzeniem do danego pierwiastka.
W przypadku trudności z tablicą Mendelejewa czy innych działów chemii możecie skorzystać z pomocy naszych nauczycieli - BUKI.
Tablica Mendelejewa - nazwy pierwiastków
W układzie okresowym mamy obecnie 118 pierwiastków. Co ważne, układ ten nie jest zamknięty. Naukowcy ciągle odkrywają nowe pierwiastki. Nie będziemy Wam wymieniać teraz wszystkich pierwiastków. Wskażemy jednak ich pewne grupy wraz z przykładami:
- Metale alkaliczne, np. potas;
- Metale ziem alkalicznych, np. magnez;
- Lantanowce, np. lantan;
- Aktynowce, np. neptun;
- Metale przejściowe, np. złoto;
- Metale bloku p, np. fosforki;
- Półmetale, np. bor;
- Niemetale, np. siarka;
- Gazy szlachetne, np. hel.
Tablica Mendelejewa - układ okresowy
Omówmy teraz budowę układu okresowego. Pierwiastki są ułożone rosnąco - zaczynając od najmniejszej liczby atomowej. Wszystkie pierwiastki zostały pogrupowane według podobieństw czy właściwości.
Kolumny w układzie okresowym określają grupy, a wiersze okresy. Każda z grup ma swoją nazwę, a pierwiastki, które są umiejscowione w jednej grupie, mają bardzo zbliżone do siebie właściwości. Istnieje jednak jeden wyjątek - wodór (nie należy on do żadnej grupy). Oprócz tego cały układ okresowy jest podzielony na dwie części - po lewej stronie mamy metale (bez wodoru), a po prawej niemetale. W samej tablicy znajdziecie wiele informacji o konkretnych pierwiastkach - dowiecie się, jaka jest nazwa i skrót tego pierwiastka, ile wynosi liczba atomowa, masa atomowa i wartościowość. Za pomocą tablicy Mendelejewa możecie określić również okres i grupę pierwiastka.
