Studia na kierunkach humanistycznych nie mają najlepszej prasy, i to delikatnie mówiąc. Osoby rozważające tę drogę edukacji akademickiej zapewne nie jeden i nie dwa razy spotkały się z najróżniejszego rodzaju despektywnymi opiniami na temat kierunków humanistycznych. Wśród najczęściej spotykanych krytyk największą „siłę rażenia” wydają się mieć szczególnie dwie linie argumentacji. Według pierwszej z nich studiowanie na kierunku humanistycznym nie oferuje żadnych umiejętności praktycznych. Często mówi się nawet o „produkcji magistrów”, którzy później mają rzekomo na masową skalę zasilać różnego rodzaju stanowiska, według społecznego uzusu uznawane za mało prestiżowe.
Z drugiej strony, studia na kierunkach humanistycznych nierzadko przedstawia się także jako łatwe, stawiając je w opozycji wobec np. kierunków inżynierskich. Od razu zaznaczymy, że te (oraz inne) formy krytyki wymierzonej w edukację humanistyczną zawierają w sobie pewną słuszność, co jednak w żadnej mierze nie oznacza, że wyczerpują one całą prawdę na temat studiowania filologii, filozofii bądź socjologii.
Każde studia, również te o wektorze humanistycznym, mogą być pożyteczne, i to w wielu różnych dymensjach. Oczywiście, Twoja edukacja będzie szybsza i bardziej owocna jeśli naukę akademickę uzupełnisz indywidualnymi lekcjami, prowadzonymi zdalnie lub w kontakcie bezpośrednim. Bogaty wybór ofert od najlepszych korepetytorów w Polsce znajdziesz w katalogu korepetycji serwisu BUKI.
Co to są studia humanistyczne?
Kardynalną cechą edukacji humanistycznej jest to, że oferuje ona niezbędną erudycję dotyczącą kwestii tak kluczowych, jak chociażby geneza naszej cywilizacji. Czy można zarabiać dużo pieniędzy, nie posiadając owej podbudowy? Jak najbardziej. Nie można jednak uważać się za człowieka prawdziwie wykształconego.
Sam wyraz „humanizm” wywodzi się z języka łacińskiego, od wyrazu humanus, który jest złożeniem słowa humus oraz sufiksu -anus. Wyraz humus w języku łacińskim oznaczał „ziemię”, „kraj”, wywodząc się z kolei od greckiego χθών (khthon).
W początkowych fazach rozwoju naszej cywilizacji każda edukacja była humanistyczna. Z upływem wieków wyraz ten zawężał jednak swój zakres znaczeniowy. Obecnie za nauki/dziedziny humanistyczne uważamy w pierwszej kolejności te obszary wiedzy, które szukają odpowiedzi na najbardziej fundamentalne pytania człowieka, a więc pytania o genezę cywilizacji, sens istnienia, konstrukcję ludzkiej psychiki czy prawa i mechanizmy rządzące ludzkimi społecznościami. Do obszaru nauk humanistycznych będziemy zaliczać też spory zbiór dyscyplin pochodnych i szczegółowych, rozwiniętych się np. w obrębie filozofii, refleksji nad literaturą, psychologii itd.
Jakie są kierunki studiów humanistycznych?
Każdy uniwersytet posiada wydział humanistyczny. Po ostatniej reformie systemu edukacji „objętość” wydziałów humanistycznych została znacząco powiększona. W rezultacie student często może zdziwić się tym, jakie kierunki studiów są dostępne w ofercie danego wydziału humanistycznego. Opiszmy to jednak po kolei. Jest parę dyscyplin stricte humanistycznych, w których najlepiej opisuje się sens i istota humanistyki. Do takich dziedzin zaliczamy:
- Filozofię
- Socjologię
- Studia filologiczne
- Wiedzę o literaturze (literaturoznawstwo i dyscypliny pokrewne).
- Psychologię
- Historię
Oczywiście, niektóre z tych typowo humanistycznych dziedzin zawierają w sobie też słabiej lub mocniej obecne elementy innych dyscyplin, np. w zakresie studiów psychologicznych będzie to wiedza medyczna; socjologia zawiera przykładowo statystykę, a filozofia logikę formalną, która co prawda wywodzi swój rodowodów z refleksji filozoficznej, ale o wiele bardziej zbliża się do matematyki i innych dyscyplin ścisłych, niż np. do literatury.
Dodatkowo za studia humanistyczne często uznaje się także nabywanie wiedzy w obrębie takich dziedzin, jak:
- Prawo
- Stosunki międzynarodowe
- Dziennikarstwo
- Kognitywistyka
- Politologia
- Bezpieczeństwo narodowe
- Turystyka
- Administracja
- Wojskoznawstwo
Czy powyższe dziedziny są w swojej istocie humanistyczne? W paru punktach będzie to kwestia sporna, ponieważ np. kognitywistyka de facto jest dyscypliną ścisłą i naukową, a z kolei studia prawnicze mają swoją unikatową charakterystykę, która sprawia, że trudno jest je w bezsporny sposób umieścić w określonym miejscu na osi pt. ścisłe-humanistyczne.
Nie zmienia to jednak faktu, że wymienione kierunki studiów (oraz dziesiątki innych dróg nauki akademickiej) standardowo znajdziemy w ofertach wydziałów humanistycznych.
Czy warto iść na studia humanistyczne?
Dane statystyczne dowodzą, że liczba osób decydujących się na podjęcie studiów wykazuje mocną i stałą tendencję spadkową. Przez ostatnią dekadę liczba studentów w Polsce spadła z niemal 2 milionów do 1,1 miliona osób. Wyraźnie zmniejsza się także liczba absolwentów w każdym roku akademickimi.
Z jednej strony zjawisko to do pewnego stopnia tłumaczy niż demograficzny. Wiele osób jednak po prostu nie chce kształcić się na uczelniach, wychodząc z założenia, że lepszym rozwiązaniem jest rozpoczęcie pracy od razu po ukończeniu szkoły średniej, lub też kształcenie się innymi możliwymi drogami, np. poprzez kursy zawodowe, szkoły policealne itd.
Oczywiście, obiektem najmocniejszej krytyki są właśnie kierunki humanistyczne. Młodzi ludzie zakładają, że „nie ma po nich pracy”. Nawet dziedziny, które dawniej uznawano za niemal gwarancję intratnego zatrudnienia, jak chociażby prawo, aktualnie są poddawane w wątpliwość ze względu na wysoki stopień nasycenia rynku pracy absolwentami tych kierunków.
Czy można stąd wyprowadzić wniosek, podług którego studia humanistyczne są pozbawione z praktycznego punktu widzenia? Odpowiedź brzmi: nie. Bardzo wiele zależy po pierwsze od tego, co dokładnie będziesz studiować. Dla przykładu: ukończenie filologii jakiegoś rzadkiego języka obcego wyposaży Cię w kompetencje, które są wysoko cenione przez pracodawców. Po socjologii możesz pracować w ośrodkach sondażowych, a politologia lub stosunki międzynarodowe czasami otwierają drogę do zatrudnienia w instytucjach publicznych, polskich lub europejskich.
Drugi znaczący faktor to jakość Twoich studiów. Składają się na nie kompetencje wykładowców i poziom nauczania, ale też Twoje zaangażowanie. W trakcie studiów możesz dodatkowo kształcić się we własnym zakresie, korzystać z biblioteki, korepetycji, zgłębiać określone obszary, na przykład translatorykę jeśli studiujesz na filologii języka obcego, teorie psychoteraputyczne kiedy studiujesz psychologię itd.). Mówiąc krótko, są dwa zasadnicze rozwiązanie:
- Kończysz studia na kierunku humanistycznym wyposażony tylko w podstawową, raczej encyklopedyczną wiedzę, z przeciętnym poziomem opanowania materiału studiów, bez kompetencji dodatkowych.
- Kończysz studia humanistyczne mając za sobą parę lat intensywnej, wielowymiarowej i owocnej nauki, zarówno uniwersyteckiej, jak i też realizowanej poza uczelnią i poza czasem zajęć. Nie tylko opanowałeś materiał studiów, ale też zdobyłeś cenną i pogłębioną wiedzę wykraczającą poza program nauczania. Od razu po uzyskaniu dyplomu jesteś w stanie podjąć pracę w określonym zawodzie (np. tłumacza języka obcego), lub też dysponujesz świetnym merytorycznym przygotowaniem dla dalszej nauki i zdobywania określonych kompetencji (np. po ukończeniu psychologii możesz rozpocząć kurs do certyfikatu psychoterapeuty).
Twoje perspektywy na rynku pracy, zarobki oraz kierunek kariery zawodowej będą mocno uzależnione od tego, do której z tych dwóch kategorii będzie pasować Twoja osoba. Dyscypliny humanistyczne na ogół nie są zero-jedynkowe. Wiele kwestii jest względnych lub też zgoła niemożliwych do rozstrzygnięcia. Względna okazuje się również odpowiedź na pytanie o praktyczną wartość studiów na kierunkach humanistycznych: bogaty zbiór rozmaitych czynników będzie decydować o tym, czy taka edukacja wyposaży Cię w naprawdę cenne kompetencje zawodowe, czy też jedynym wymiernym efektem ukończenia studiów będzie dyplom.
Gdzie najlepiej studiować kierunki humanistyczne? Top 5 uczelni
Polskie uniwersytety nie są wysoko klasyfikowane w różnych międzynarodowych rankingach. Co więcej, jakość nauczania często jest niejednorodna, na przykład jakaś uczelnia może oferować świetną filozofię analityczną i przyciągać doktorantów z całego kraju, jednocześnie posiadając kiepską psychologię, socjologię czy filologię. Generalnie za najlepsze miejsca do realizowania szeroko pojętych studiów humanistycznych uznaje się następujące uczelnie:
- Uniwersytet Warszawski (UW)
- Uniwersytet Jagielloński (UJ)
- Uniwersytet imienia Adama Mickiewicza w Poznaniu (UAM)
- Uniwersytet Łódzki (UŁ)
- Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (UMCS)
Są to jednak dane uśrednione i naprawdę dużo może się zmienić w zależności od tego, jaki kierunek zamierzasz obrać. UAM jest uznawany za najlepsze miejsce do studiowania filologii języków obcych, jednak wydaje się, że najlepsza filologia hiszpańska jest dostępna w ofercie UMS (Lublin to ośrodek, w którym spotkasz ponadto znakomitych naukowców zajmujących się filozofią hiszpańską). To tylko wybrane przykłady, ale obrazują one ważną zasadę ogólną: przed podjęciem studiów na danym kierunku zawsze dokładnie sprawdź uczelnię właśnie pod kątem tegoż kierunku. Rankingi to bowiem zawsze informacje będące pewną średnią, i przez to pozbawione odpowiedniej precyzji.
