Jakie istnieją rodzaje slowników i jak z nich się korzystać?

Język był i nadal się pozostaje głównym narzędziem przekazywania informacji. Jednak jakość naszych wypowiedzi jest bezpośrednio uzależniona od naszych umiejętności komunikacyjnych. Żeby być naprawdę dobrym rozmówcą, trzeba dbać o piękno swojego języka, i w tym najlepszą metodą jest korzystanie się ze słownika.

Słowniki są wiadome ludzkości już od kilku tysiąc lat, jest to usystematyzowany według różnych kryteriów zbiór wyrazów.

Słownik pomaga w osiągnięciu następujących celów:

• wzbogacenie leksykonu;
• pomoc w nauce języka obcego;
• unikanie błędów językowych (w tym logiczno-językowych i ortograficznych).

Zawsze i wszędzie pod ręką

W zależności od potrzeb człowieka istnieją odmienne typy słowników: jednojęzyczny i dwujęzyczny.

Słownik jednojęzyczny zawiera wszystkie informacje na temat znaczenia wyrazów, które są przedstawione w konkretnym języku. Specjaliści radzą się korzystać z takiego pomocnika, kiedy trzeba sprawdzić poprawność użycia i napisania słów.

Natomiast w słownikach dwujęzycznych porównują się wyrazy o identycznym znaczeniu, które występują w dwóch odmiennych językach. Taki dykcjonarz daje możliwość porównać nieznane wyrazy z językiem ojczystym, a więc – pozwala się uczyć nowym konstrukcjom oraz poprawnie ich rozumieć.

W czasach dzisiejszych zawartość słownika oraz zasady jego stworzenia nie ulegają zmianie. Za ostatnie 20 lat w sieci globalnej pojawiło się dużo stron internetowych, które są podobne do tradycyjnych wokabularzy, jednak mają przed nimi kilka zalet. Słownik internetowy ma ciągle rosnący rejestr słów, a także narzędzia do ich łatwego poszukiwania.

Coraz częściej słowniki internetowe są zastępowane przez aplikacje mobilne. Główną zaletą takiego rozwiązania jest szybkość i łatwość w poszukiwaniu potrzebnego wyrazu. Takie programy też dają możliwość do posługiwania się słownikiem w trybie offline.

Rodzaje słowników i ich przeznaczenie

Szukając odpowiedzi na pytanie, jakie istnieją rodzaje słowników i do czego służą ich poszczególne przedstawiciele, warto zrozumieć, że każdy typ słownika pełni określoną funkcję.

Wszystkie typy słowników służą tak naprawdę jednemu celowi – całkowitemu porozumiewaniu się między ludźmi, ale robią to na różny sposób. Dlatego rodzaje słowników i ich funkcje są bardzo podobne do złożonych mechanizmów technicznych: w nich każdy tryb robi swoją sprawę, ale wszyscy mają wspólny cel.

Otóż, jakie są rodzaje słowników?

• słownik poprawnej polszczyzny: za główne zadanie tego słownika powszechnie uznawano walkę z trudnościami, które mogą sprawiać pewne wyrazy. Ten słownik dotyczy poprawnego pisania, wymowy, użycia, oraz budowy konkretnych przykładów. On pokazuje też poprawne odmiany słów i ich formy. Przykładem użycia tego dykcjonarza jest zwalczenie takich rozpowszechnionych błędów jak „tylko i wyłącznie” i „wziąć”.
• słownik ortograficzny: taki słownik walczy z łamaniem reguł pisowni pewnego języka. Jedną ze stref jego użycia jest błędne użycie wielkiej litery oraz tworzenie skrótów.

słownik etymologiczny: jest on tak zwanym wielkim historium słów, ich przetrwania i zmian. Ten słownik wskazuje na pochodzenie słów, on omawia też ewolucje ich budowy i znaczenia. Często dotyczy też motywów powstania pewnych form językowych. Mogą w nim figurować jak zapożyczenia (np. muzyka, dyżur, poezja), tak i słowa rodzime (np. widnokrąg, narzędzie, uczelnia).

• słownik frazeologiczny języka polskiego: jest to zbiór związków wyrazowych, który jest uporządkowany głównie alfabetycznie. W takim słowniku tłumaczy się znaczenie takich związków. Ten rodzaj też wyjaśnia, w jakiej postaci one mogą być wykorzystywane. (np. wieża Babel – różnorodna pod względem językowym grupa osób, ikarowy lot – pomysły, które nie da się zrealizować, stary wróbel – osoba o bardzo bogatym doświadczeniu).
• Jednak, na wyżej wymienionych przedstawicielach lista pomocników językowych się nie kończy. W języku polskim figurują też inne rodzaje słowników i ich przeznaczenie przy tym jest nieco odmienne. Jest do na przykład słownik terminów literackich, słownik wyrazów bliskoznacznych i synonimów, słownik staropolski i wielu innych dykcjonarzy.