Szkoły alternatywne - wszystko co musisz o nich wiedzieć

Z roku na rok rodzice i opiekunowie coraz więcej uwagi przykładają do planowania ścieżki edukacyjnej swoich pociech. Coraz więcej mówi się także o tym, jak wadliwy jest system edukacyjny tradycyjnej szkoły. Rodzice chcą dla swoich dzieci jak najlepiej. Dzisiaj inaczej patrzymy na rozwój naszych pociech. W ostatnich latach też zmienił się ogólny model rodzicielstwa. Patrzymy na nasze dzieci jak na małego człowieka, którego potrzeby są tak samo ważne, jak nasze. Większość z nas także wie i pamięta, jak wygląda nauka w tradycyjnej szkole, dlatego często szukamy alternatyw. Wszystkie te kwestie powodują, że szkoły alternatywne przeżywają prawdziwy rozkwit w polskiej edukacji.

Czym są szkoły alternatywne?

Szkoły alternatywne są odskocznią od standardowego modelu szkoły. Dotyczy to nie tylko edukacji, ale także wychowania. Szkoły alternatywne skupiają się na współpracy z młodymi ludźmi. Edukacja jest oparta na wspieraniu talentów, budowania własnej wartości i rozwijaniu mocnych stron. Szkoły te zakładają, że dzieci uczą się najlepiej, gdy są wolne, gdy nie mają narzuconych odgórnych wymagań. Szkoły alternatywne bardzo często nie korzystają z dzwonków i ocen. Nauczyciele pełnią funkcję mentorów, którzy znajdują się na równi ze swoimi uczniami. Edukacja i współpraca jest oparte na dialogu. Uczą tolerancji i wolności. Pozwalają dzieciom wybierać, czego chcą się uczyć. Szkoły alternatywne patrzą na swoich uczniów, jak na wybitną jednostkę. Nauczyciele wspierają indywidualny rozwój każdego dziecka. Pozwalają dzieciom na naukę w swoim czasie. Zgodnie z ich etapem rozwoju. Szkoły alternatywne zazwyczaj przykładają również dużą uwagę do zajęć polegających na pobudzaniu kreatywności.

Szkoły alternatywne - rodzaje

W Polsce szkoły alternatywne są coraz bardziej popularne. Możemy rozróżnić co najmniej kilka rodzajów np.:

1. Szkoła waldorfska 

Szkoła została założona przez filozofa pochodzenia austriackiego - Rudolfa Steinera. Model edukacji zakłada wychowanie w duchu wolności, uczuć, wolnej woli dziecka. Szkoła zakłada, że każdy z uczniów jest indywidualną jednostką. Edukacja kładzie nacisk na kreatywność, wewnętrzną ciekawość i rozwijanie wyobraźni. Podopieczni tej szkoły dużo czasu spędzają na pracach ręcznych np. malowanie, rzeźbienie, szycie, stolarstwo, ogrodnictwo czy rysowanie. W szkole nie ma ocen i podręczników.

2. Szkoła demokratyczna

Ten model szkoły bazuje na brytyjskim modelu edukacji szkoły Summerhill i amerykańskiej Sudburdy Velley School. Edukacja tak samo jak w szkole waldorfskiej opiera się na wolności. Szkoła zakłada, że nauczyciele i uczniowie są sobie równi. Podopieczni tej szkoły mogą się uczyć rzeczy, które bardziej ich interesują. Nauczyciel jest swego rodzaju mentorem. Wspiera swoich uczniów i pomaga w rzeczach, w których sami sobie nie radzą. W szkole demokratycznej uczniowie sami odpowiadają za swoją dyscyplinę i naukę.

3. Szkoła montessoriańska

Edukacja bazuje na zasadach Marii Montessori. Ideą tej edukacji jest poznawanie świata wszystkimi zmysłami. Nauczyciele podążają za swoimi uczniami i wyznaczają indywidualny tok nauki. Szkoła kładzie duży nacisk na samodzielności dzieci. Według zasady Marii Montessori w szkole nie ma kar, nagród, prac domowych, książek do nauki, oceniana ani rywalizacji. Szkoła opiera się na wzajemnym wspieraniu. W klasach w szkole montessoriańskiej możemy znaleźć prawdziwe meble i przyrządy np. lodówkę.

4. Szkoła daltońska

Ten model edukacji został stworzony przez Helenę Parkhurs. Szkoła, tak samo jak poprzednie opiera się na samodzielności i wolności. Nauczyciele nie zmuszają dzieci do nauki. Wszyscy uczniowie sami decydują, co dla nich jest ważne. Edukacja opiera się głównie na samodzielnej pracy dzieci. Nauczyciele przykładają dużą uwagę do budowania pewności siebie swoich podopiecznych.

5. Szkoła oparta na założeniach Celestyny Freinet

Szkoła jest oparta na założeniach francuskiego pedagoga. Celestyn Freinet zakłada, że nauka dzieci powinna być oparta  na ich doświadczeniach. Zarówno na tych dobrych, jak i złych. Edukacja przykłada dużą uwagę do potrzeb dziecka i rozwoju. Skupia się na budowaniu samodzielności, ale także współpracy i tolerancji. Nauczyciele mają indywidualne podejście do swoich podopiecznych.

6. Edukacja domowa

Edukacja domowa w ostatnim czasie bardzo zyskała na popularności. Polega na tym, że rodzice stają się nauczycielami. Rodzice muszą wywiązywać się z podstawy programowej. Dzieci mają okresowe testy i sprawdziany, jednak sama nauka może być prowadzona w dowolnym momencie i miejscu. Często edukację domową wybierają rodziny, które żyją w podróży.

Czasami przy edukacji domowej rodzice na dalszym etapie edukacji posiłkują się korepetytorami. Bogatą bazę korepetytorów znajdziecie w serwisie BUKI.

7. Szkoła leśna

Pierwsze szkoły leśne powstały w krajach skandynawskich, Zakładają, że uczniowie podczas nauki spędzają bardzo dużo czasu z naturą. Szkoły leśne są połączeniem szkoły Waldorfskiej i Montessori, jednak większość czasu dzieci spędzają w środowisku naturalnym - jest to niemal 80% czasu. Dzieci uczą się w lesie, namiotach, glinianych domkach. W większych miastach możemy się również spotkać z leśnymi przedszkolami. W szkole dzieci nie mają dzwonków i cen. 

8. Unschooling

Twórcą tego modelu edukacji jest John Holt. Edukacja ta nie ma żadnego zakresu programowego ani schematu nauczania. Przedstawiciele tego nurtu wychodzą z założenia, że dzieci same decydują o tym, czego się uczą. Zwolennicy tego nurtu mówią, że motorem do nauki jest wewnętrzna ciekawość dziecka, a nie narzucanie schematów. Dzieci rodzą się z ciekawością do świata i pielęgnowanie tej umiejętności zaprocentuje w dorosłym życiu. 

Szkoły alternatywne w Polsce —  czy są popularne?

W Polsce szkoły alternatywne pojawiły się stosunkowo późno, bo dopiero na początku XX wieku. Ich prekursorem był Janusz Korczak. Jednak dopiero w roku 1989 nastąpił przełom. Dopiero wtedy w Polsce dzieci mogły korzystać z niepublicznych placówek. Od tego czasu stopniowo z roku na rok niestandardowe modele edukacji zyskują na wartości.  Zachodzące od kilkunastu lat zmiany są spowodowane co najmniej kilkoma powodami: 

• Mimo licznych reform, które są przeprowadzane w publicznych placówkach, szkoły alternatywne z roku na rok robią się coraz bardziej popularne. Jest to związane głównie z tym, że większość przeprowadzanych reform nie poprawia poziomu edukacji. Nie zmienia zakorzenionych od wielu lat schematów edukacyjnych. W związku z tym coraz więcej osób zaczęło poszukiwania alternatywnych metod nauki. Z roku na rok bardziej zyskują na popularności. Większym zainteresowaniem cieszą się tym nie tylko podstawowe szkoły alternatywne, ale także przedszkola i szkoły średnie. 

• Zmieniły się także oczekiwania co do szkoły i nauczycieli. Dzisiaj dąży się do tego, aby szkoła kształtować młode osoby, na dobrych i pełnych ciekawości świata ludzi. Coraz więcej pedagogów mówi głośno o tym, że tradycyjny model szkoły nie tylko nie buduje wolności, kreatywności i wewnętrznej chęci do nauki, a wręcz zniechęca do nauki. 

• Dzisiaj coraz więcej rodziców i opiekunów zdaje sobie sprawę z tego, że oceny nie są najważniejsze. Wiemy, że ważniejsze są pasje i zainteresowania naszych dzieci niż piątki z każdego przedmiotu. Coraz mniej liczy się średnia ocen. Przyglądamy się młodym ludziom jako jednostce, aby ułatwić im osiągnięcie celów i spełnianie swoich pasji. Dzisiaj rodzice zdają sobie sprawę z tego, że nie wszystkie dzieci będą lekarzami, profesorami i dyrektorami banków. Wiemy, że wśród naszych dzieci mogą być również przyszli sportowcy, którzy nie potrzebują znajomości całek i zasad pisania wypracowań szkolnych. 

Pomimo rosnącej popularności szkoły alternatywne nie są dostępne dla wszystkich głównie z dwóch powodów:

1.  Po pierwsze szkoły alternatywne są otwierane głównie w dużych miastach, dlatego dzieci z mniejszych miejscowości nie mają dostępu do innych szkół niż o modelu tradycyjnym.

2. Szkoły alternatywne w zdecydowanej większości są szkołami prywatnymi. Oznacza to, że trzeba za nie płacić i to duże pieniądze. Od około 1000 zł miesięcznie. Nie każdego stać na taki przywilej. 

Coraz więcej osób zdaje sobie również sprawę z tego, że tradycyjne szkoły muszą przejść gruntowną reformę. Nie jest jednak to proste. Szkoły mają narzucone odgórnie wymagania oraz są przesiąknięte starym, już nieaktualnym modelem edukacji. Reformę należałoby zacząć od samej podszewki, czyli od osób tworzących te miejsca. W związku z dużymi kosztami związanymi z nauką w szkołach alternatywnych i rosnącą świadomością problemów edukacyjnych w publicznych placówkach, coraz więcej rodziców wybiera edukację domową. Obecnie w Polsce mamy około 15 tysięcy dzieci, które uczą się w domu. W porównaniu do Stanów Zjednoczonych jest to stosunkowo mało. W USA 2,5 mln dzieci uczy się w domu. 

Ranking TOP 10 szkół alternatywnych

Poniżej przedstawiamy nasz ranking najlepszych szkół alternatywnych w Polsce:

1. Wolna Szkoła Waldorfska w Krakowie - szkoła prowadzi wiele zajęć artystycznych w tym rysowanie, śpiewanie, gra na instrumentach. Oferuje również zajęcia z rękodzieła. W szkole nie ma ocen ani podręczników.

2. Szkoła alternatywna No bell - szkoła mieści w obok Warszawy, w Konstancinie Jeziorna. W szkole nie ma dzwonków i schematów. Zajęcia są prowadzone w sposób eksperymentalny i doświadczalny. Szkoła nie praktykuje nauki w ławkach, a uczy swoich podopiecznych podczas codziennych czynności. Klasy są podzielone według zadań i wyzwań, które są podejmowane, a nie pod pryzmatem wieku.

3. International Montessori Academy - szkoła znajduje się we Wrocławiu. Szkoła działa na zasadach Montessori. Oferuje edukację od przedszkola do ukończenia pełnoletności. Posiada również szkołę muzyczną.

4. Szkoła Otwarta - szkoła mieści się w Warszawie. Szkoła realizuje swój własny program dydaktyczny. Nie ma ocen. Charakteryzuje się indywidualnym podejściem do swoich podopiecznych. Szkoła mieści się w domu na Saskiej Kępie.

5. English Montessori School - szkoła znajduje się w Katowicach. Jest to dwujęzyczna szkoła na zasadach Montessori. Szkoła w swojej ofercie ma przyjęcia do przedszkola i szkoły średniej. 

6. Warsaw Montessori Family - szkoła znajduje się w Warszawie. Jej funkcjonowanie jest oparte na zasadach Marii Montessori. Placówka ma łącznie 7 oddziałów, w tym 6 w Warszawie.

7. Montessori International School - szkoła znajduje się w Poznaniu. Jak większość szkół alternatywnych w szkole również jest oparta na zasadach Montessori. Jest to placówka międzynarodowa. 

8. Montessori Neo School - szkoła znajduje się w Myślenicach. Również funkcjonuje na zasadach Montessori. Placówka posiada oddział przedszkolny oraz szkołę podstawową. Organizuje również zajęcia dodatkowe takie jak programowanie, szachy czy robotyka.

9. Nowatorska Szkoła Podstawowa - mieści się w Warszawie i ma kilka placówek tj. dwie na Ursynowie i jedną w Wawrze. Pod skrzydłami tej szkoły znajdują się również dwa przedszkola. Szkoła jest oparta na zasadach Montessori i indywidualnie przygląda się każdemu uczniowi. 

10. Niepubliczna Szkoła Podstawowa im. Marii Montessori - szkoła znajduje się w Zielonej Górze. Jak sama nazwa wskazuje, ta szkoła również się opiera na zasadach przedstawionych przez Marię Montessori. Szkoła powstała w 2014 roku.