Współrzędne geograficzne, to część geografii. Poznaje się je już w szkole podstawowej i towarzyszą one przez większość nauki w szkole. Umiejętność rozumienia współrzędnych geograficznych jest szczególnie ważna dla osób, które wiążą swoją przyszłość z geografią, ale nie tylko. Określanie punktów na mapie ma więcej zastosowań, dlatego też dzisiaj opowiemy o tym zagadnieniu nieco więcej.
Co to są współrzędne geograficzne?
Współrzędne geograficzne określają położenie konkretnego punktu na Ziemi. Jest to możliwe dzięki liniom, które krzyżują się na naszym globie - południkom i równoleżnikom. Dla przypomnienia:
- Południk geograficzny to linia, która biegnie po powierzchni Ziemi i określa dwa kierunki - północ i południe. Wszystkie południki mają taką samą długość.
- Równoleżnik geograficzny to linia, która biegnie po powierzchni Ziemi i określa dwa kierunku - wschód i zachód. Mają one kształt okręgów. Równiki są do siebie równoległe, jednak im bliżej biegunu, tym zmniejsza się ich długość. Najdłuższy równoleżnik to równik.
Równoleżniki i południki tworzą na globie tzw. siatkę geograficzną.
Dzięki tym liniom możliwe jest określenie dokładnej lokalizacji danych miejsc (punktów), czyli właśnie współrzędnych geograficznych. Zgodnie z definicją współrzędne geograficzne to szerokość i długość geograficzna. Dane ten określa się w stopniach, minutach i sekundach.
W tym miejscu przypomnijmy:
- Szerokość geograficzna to kąt między równikiem a promieniem kuli ziemskiej, który przechodzi przez dany punkt. Wyróżniamy dwie szerokości geograficzne - północną i południową. Określa się ją za pomocą równoleżników w skali od 0° do 90°. Największa szerokość geograficzna jest na biegunach (północnym i południowym) - wynosi dokładnie 90°. Zapisujemy ją np. w taki sposób: 44°N - 44° - szerokość geograficzna północna. Gdybyśmy chcieli to przeczytać, to należy to zrobić tak: przedstawiony punkt leży na czterdziestym czwartym stopniu szerokości geograficznej północnej.
- Długość geograficzna to kąt między południkiem zerowym a południkiem, który przechodzi przez dany punkt. Południk zerowy jest miejscem umownym - znajduje się on w Greenwich (w Londynie). Wyróżniamy dwie długości geograficzne - półkuli wschodniej i zachodniej. Określa się je za pomocą wartości od 0° do 180°. Długość geograficzną możemy zapisać w następujący sposób - 65° E. Zapis ten brzmi następująco: przedstawiony punkt leży na sześćdziesiątym piątym stopniu długości geograficznej wschodniej.
W związku z tym współrzędne geograficzne, czyli inaczej mówiąc położenie geograficzne to miejsce, w którym przecina się południk z równoleżnikiem.
Po co nam są współrzędne geograficzne?
Współrzędne geograficzne mają zastosowanie nie tylko w szkole, ale również praktyczne, m.in.:
- określają dokładnie położenie wszystkich miejsc - zarówno na lądzie, jak i wodzie - takich współrzędnych jest znacznie więcej niż ulic na świecie;
- umożliwiają sprawne działanie nawigacji - GPS;
- umożliwiają dotarcie do miejsc, które nie mają adresu, np. konkretne miejsce w lesie;
- pozwalają na sprawne odczytywanie map w formie papierowej;
- umożliwia obliczanie czasu słonecznego.
Kilka ważnych współrzędnych:
- zwrotnik Raka - 23°27'N;
- zwrotnik Koziorożca - 23°27'S;
- koło podbiegunowe północne - 66°33'N;
- koło podbiegunowe południowe - 66°33'S.
Jak nauczyć się współrzędnych geograficznych?
Do obliczenia współrzędnych geograficznych potrzebne są pewne dane - długość i szerokość geograficzna. Tak jak wspomnieliśmy - wartości te określa się w stopniach i minutach - jeden stopień to 60 minut, a jedna minuta to 60 sekund.
Oznaczanie wartości:
- stopnie - 1°
- minuty - 60’
- sekundy - 60’’
Liczenie długości geograficzne zawsze zaczyna się od południka zerowego w kierunku wschodnim lub zachodnim. Natomiast szerokość geograficzną zaczynamy liczyć od równika, który ma wartość równą 0°
Dla utrwalenia:
Długość geograficzna:
- wschód - E
- zachód - W
Szerokość geograficzna:
- północ - N
- południe - S.
Wszystkie punkty, które znajdują się na tych samych południkach są równej długości natomiast wszystkie punkty, które znajdują się na tych samych równoleżnikach, mają taką samą szerokość.
Współrzędne geograficzne to szerokość i długość geograficzna. W pierwszej kolejności zawsze podajemy szerokość!
Przykład:
Określ, gdzie leżą punkty o współrzędnych:
A - 0°; 20°E,
B - 40°S; 90°W,
Źródło: opracowania.pl
Obliczanie współrzędnych geograficznych nie należy do najbardziej skomplikowanych czynności, jednak wymaga to pewnego wytłumaczenia i nabycia solidnych podstaw. Często nie jest to możliwe na lekcjach - ponieważ nauczyciele mają zbyt mało czasu na przekazanie wiedzy. Czasami trudno również zrozumieć pewne zagadnienia za pośrednictwem poradników (chociaż mamy nadzieję, że nasz był pomocny). Czasami trzeba usystematyzować wiedzę przed sprawdzianem czy maturą, dlatego w razie potrzeby BUKI proponuje zajęcia z najlepszymi korepetytorami.
