Czasowników używamy codziennie - niemal nieustannie, dlatego też istotna jest ich prawidłowa odmiana - są jedną z części mowy. Dzisiaj opowiemy, przez co i jak je odmieniać oraz dlaczego to takie ważne.
Co to jest czasownik?
Czasowniki to jedna z części mowy. Co ważne - bez czasownika nie ma zdania. Możemy tworzyć jedynie równoważniki zdań. Jest to część mowy, która określa czynność lub stan (osób lub innych istot).
Odpowiada na pytania:
- co robi?
- co się z nim dzieje?
- w jakim jest stanie?
Warto wiedzieć, że czasowniki są częścią mowy, która odmienia się najwięcej spośród pozostałych. Podlegają one wieloelementowej odmianie. Bezokoliczniki to najogólniejsza forma czasowników.
Przez co odmieniają się czasowniki?
Odmiana czasowników jest dosyć złożona. Możemy je odmienić przez:
- osoby;
- liczby;
- czasy;
- rodzaje;
- tryby;
- strony.
Oprócz tego wszystkie czasowniki można poddawać różnym przekształceniom. Możemy je również podzielić na:
- Dokonane lub niedokonane - co świadczy o skończonej czynności lub czynności, która jest w trakcie, np. pisałem/pisze.
- Jednokrotne i wielokrotne - jednokrotne, czyli spać, a wielokrotne, czyli sypiać (np. dobrze sypiać).
Nie każdy może o tym wie, ale wyróżniamy jeszcze czasowniki niewłaściwe, które posiadają cechy czasowników, jednak nie są one odmienne. Możemy do nich zaliczyć m.in. żal, wypada, godzi się.
W tym miejscu chcemy wspomnieć, że wszystkie osoby, które potrzebują wsparcia, mogą skorzystać z pomocy naszych korepetytorów BUKI.
Jak odmieniać czasowniki?
Odmiana czasowników przez osoby i liczby:
|
Odmiana czasownika przez osoby i liczby |
|
|
Liczba pojedyncza |
Liczba mnoga |
|
(Ja) czytam |
(My) czytamy |
|
(Ty) czytasz |
(Wy) czytacie |
|
(On, ona, ono) czyta |
(Oni, one) czytają |
Odmiana czasowników przez czasy:
- Czas przeszły, np. ja czytałam, oni czytali, ty czytałeś;
- Czas teraźniejszy, np. ja czytam, on czyta, wy czytacie;
- Czas przyszły, np. ja będę czytać, oni będą czytać, ona będzie czytać.
Odmiana czasowników przez rodzaje:
W powyższych przykładach można już nieco zauważyć, jak wygląda odmiana czasowników przez rodzaje, ale usystematyzujmy:
- rodzaj żeński - ona czyta, ona czytała, ona będzie czytać;
- rodzaj męski - on czyta, on czytał, on będzie czytał;
- rodzaj nijaki - ono czyta, ono czytało, ono będzie czytało;
- rodzaj męskoosobowy - oni czytają, oni czytali, oni będą czytać;
- rodzaj niemęskoosobwy - one czytają, one czytały, one będą czytać.
Odmiana czasowników przez tryby:
- tryb oznajmujący - np. ty czytałeś;
- tryb przypuszczający - np. przeczytałbyś;
- tryb rozkazujący - np. czytaj!
Odmiana czasowników przez strony:
Wyróżniamy trzy strony czasowników:
- strona czynna - strona ta określa aktywność danego podmiotu, np. ty czytasz, oni czytają;
- strona bierna - określa czynność lub stan tzw. poddawany, np. ja będę leczony czy ona była fotografowana;
- strona zwrotna - czyli czynność, która jest ukierunkowana na podmiot. Zazwyczaj do czasowników używa się słówek pomocniczych (się), np. ja namyśle się, my zrelaksujemy się.
