Jeżeli jesteś rodzicem, to wydaje nam się, że pamiętasz jeszcze swoje dzieciństwo i podejście do najmłodszych członków rodziny. Klapsy mało kogo dziwiły. Przy stole często było słychać sztandarowy tekst - dzieci i ryby głosu nie mają. W rodzinie była zachowana hierarchia. Dzisiaj jest inaczej. Dzisiaj częściej traktujemy dzieci na równi z nami. Chcemy wychować nasze pociechy na świadomych siebie i świata ludzi. W ciągu ostatnich tylko 30 lat bardzo zmieniły się metody wychowawcze dzieci. Przyjrzymy się temu tematowi bliżej.
Rodzaje metod wychowawczych
Odpowiedzmy sobie najpierw na jedno pytanie. Co to jest wychowanie? Jest to pewien sposób postępowania opiekunów, względem dzieci. Ma on za zadanie wywołać u dzieci odpowiednie (oczekiwane przez opiekunów) zachowanie i realizację danego celu. Wychowanie dziecka nie jest jednorazową sytuacją. Jest to długoletnia praca. Wychowanie wpływa na kwestie emocjonalne, społeczne, moralne, kulturowe i intelektualne cechy dziecka. Kształtowanie młodego człowieka wiąże się z systematycznością i konsekwencją. Przedstawimy teraz pokrótce kilka metod wychowawczych. Musimy w tym miejscu wspomnieć, że niżej wymienione metody wychowawcze, to tylko niektóre propozycje. Metod wychowawczych jest mnóstwo. My omówiliśmy tylko niektóre z nich.
Metoda wychowawcza - modelowanie
Jest to wbrew pozorom prosta metoda wychowawcza. Chodzi o to, aby pokazywać dziecku, jak należy się odpowiednio zachowywać. Pokazujemy to na swoim przykładzie. Dzieci bardzo chętnie naśladują dorosłych. Przez pierwsze lata życia rodzice są dla swoich dzieci najważniejszymi istotami na świecie. Obserwują nas, próbują naśladować. Metoda poprzez modelowanie tyczy się każdego aspektu życia. Jeżeli nie chcemy, aby dziecko kłamało, sami tego nie róbmy.
Metoda wychowawcza - nagrody i kary
Na wstępie chcemy powiedzieć, że od tej metody coraz więcej rodziców odchodzi. Jest to związane z licznymi badaniami, które pokazują, że motywacja powinna pochodzić samoistnie, z wnętrza dziecka. Nie powinna być podyktowana nagrodami oferowanymi przez rodzica. Nasze dzieci kiedyś się usamodzielniają i nie będą dostawać nagród za wykonanie obowiązków w pracy, tak samo dzieci nie powinny być nagradzane przez rodziców, np. za wykonywanie obowiązków domowych. Wracając jednak do opisu tej metody wychowawczej. Metoda polega na nagradzaniu za dobre zachowania, aby zostały one utrwalone w pamięci dziecka. Nagrodą może być cukierek, pogłaskanie po głowie czy nowa zabawka. Za złe zachowania w myśl tej metody dziecko powinno dostawać kary, np. dzisiaj dziecko nie będzie jadło słodyczy. Stosując tę metodę, warto pamiętać, że w życiu młodego człowieka powinno być więcej nagród, niż kar. Uwaga! Nie można stosować kar cielesnych. Nigdy nie powinniśmy podnosić ręki na dziecko.
Metoda wychowawcza - metoda perswazji
Metoda ta jest oparta na słowie. Polega na wyjaśnianiu i tłumaczeniu zasad. Opiekun wyjaśnia dziecku co i dlaczego źle zrobiło i proponuje inne zachowanie. Podczas tłumaczenia nieodpowiedniego zachowania warto odwoływać się do przykładów i własnych uczuć. Metoda ta polega na dawaniu dziecku wyboru. Rodzic nie powinien narzucać swojego zdania i rozwiązań.
Metoda wychowawcza - metoda zadaniowa
Metoda ta jak sama nazwa wskazuje, polega na realizowaniu zadań. Rodzic lub opiekun aranżuje pewne sytuacje, które wymagają pewnej współpracy i wysiłku, aby osiągnąć zamierzony cel. Dzięki tej metodzie rodzice pomagają dzieciom ćwiczyć różne umiejętności w tym kreatywność oraz zdobywać cennego doświadczenia. Ta metoda wychowawcza dobrze się sprawdzi podczas spektakli, teatrzyków czy prac plastycznych.
Metoda wychowawcza - dyskutowanie i wyjaśnianie
Jest to metoda przeznaczona raczej dla starszych dzieci, które potrafią już wyrazić swoje zdanie. Polega na wymianie poglądów między dorosłym a dzieckiem. Cała rozmowa powinna być oparta na zasadach partnerskich. Wszystkie argumenty powinny być analizowane. Rodzic nie powinien używać swojej przewagi ze względu na to, że jest rodzicem i wywierać na dziecku presje lub osądzać. Podczas dyskusji dziecko powinno samodzielnie dojść do odpowiednich wniosków.
Metody wychowawcze w przedszkolu
Dzisiaj, gdy rodzice bardzo dużo uwagi przykładają do wychowania i rozwoju własnych dzieci, powstaje coraz więcej spersonalizowanych placówek. Na rynku pewnie każdy z nas już widział, chociażby przedszkole oparte na zasadach Montessori. Na czym polega wychowanie w takiej placówce?
Wychowanie w duchu Montessori w przedszkolach, (może być również praktykowane w domu przez rodziców), polega przede wszystkim na swobodnym rozwoju dzieci. Nikt nie stosuje kar, nagród, ani przymusu wobec dzieci. Według Marii Montessori, jeżeli dziecko ma zapewnione odpowiednie warunki, będzie uczyło się same z siebie, bo taka jest rola człowieka. Nauczyciele w przedszkolu asystują w nauce najmłodszym. Dzieci same decydują, czym i czego będą się uczyć. Wychowanie w duchu Montessori największą uwagę przykłada do samodzielność dzieci, a zabawki obecne w przedszkolu przypominają tradycyjne przedmioty z domu. Nie znajdziemy w takim przedszkolu zwykłych zabawek, np. samochodów, kolejek czy wózków dla lalek.
W tradycyjnych przedszkolach wychowanie opiera się na wykonywaniu ćwiczeń, poprzez naśladowanie pewnych czynności. Często dzieci są zachęcane do pracy samodzielnej, aby ćwiczyć swoją kreatywność. Nauczyciele w przedszkolach dbają również o samodzielność swoich wychowanków. Dzieci w przedszkolu są przygotowywane do nauki pisania, czytania i liczenia. Musimy jednak pamiętać, że osoby, które pracują w przedszkolu, pod żadnym pozorem nie powinny krzyczeć na nasze dzieci. Współpraca powinna opierać się na rozmowie, dyskusji i wzorcach do naśladowania. Metody wychowawcze w przedszkolu opierają się głównie na:
-
działaniu,
-
odkrywaniu,
-
przeżywaniu,
-
przyswajaniu.
Większość ćwiczeń jest wykonywanych w myśl pedagogiki zabawy. Poprzez zabawę, dzieci uczą się najchętniej i najłatwiej jest przekazać wszelkie wartości i wiedzę.
Metody wychowawcze w szkole
Nie ma co się oszukiwać, ale dzieci wychowujemy tylko do pewnego wieku. W okolicach 13 roku życia są to już na swój sposób ukształtowane jednostki, które wchodzą w okres buntu nastoletniego. Szkoła skupia się na wychowaniu poprzez zwiększaniu świadomości społecznej i emocjonalnej. Nauczyciele starają się rozwijać samodzielność młodych ludzi, a także robią wszystko, aby dzieci umiały łatwo nawiązywać kontakty międzyludzkie. Metody wychowawcze w szkole skupiają się głównie na:
-
rozwoju intelektualnym,
-
rozwoju emocjonalnym,
-
rozwoju praktycznym.
W szkołach są stosowane różne formy nauki, aby zaangażować dziecko do pracy w różnorodny sposób. Sama metodyka wychowawcza w szkole dzieli się na 4 rodzaje:
-
Metoda podająca - polega na uczeniu dzieci gotowych zagadnień, np. poprzez podanie gotowych definicji, wyjaśnień i prowadzenie wykładów.
-
Metoda praktyczna - metoda ta polega na wykorzystaniu przyswojonej wiedzy w praktyce, np. poprzez wykonywanie ćwiczeń i zadań.
-
Metoda problemowa - jest to jedna z najlepszych metod wychowawczych praktykowanych szkołach. Jej zadaniem jest zaangażowanie dzieci w zadanie. Uczniowie muszą zdobyć wiedzę samodzielnie i rozwiązać problem, który stawia przed nimi nauczyciel. Metoda ta opiera się na rozmowę, dialogu, wymianie poglądów i pomysłów.
-
Metoda waloryzująca - metoda ta jest oparta na emocjach i przeżywaniu. Bardzo wpływa na rozwój emocjonalny oraz poglądy dzieci. Uczy moralności i etyki.
Metody wychowawcze w rodzinie
Różne metody wychowawcze stosują również rodzice wobec swoich dzieci. Jedne są bardziej efektywne drugie mniej. Nie każda metoda jest dla każdego. Przestawiamy teraz pokrótce kilka naszych propozycji:
-
Autorytarny model wychowawczy - rodzice coraz częściej odchodzą od tego modelu. Polega on na karach i nagrodach, a osobą dominującą jest rodzic. Dziecko musi się podporządkowywać woli swojego opiekuna.
-
Demokratyczny - rodzice i dziecko są sobie równi. Polega na wspólnym podejmowaniu decyzji. Dziecko powinno czasami przejmować inicjatywę. Rodzice aktywnie uczestniczą w życiu dziecka. Całe wychowanie jest oparta na rozmowie, naśladowaniu i argumentowaniu słusznych wyborów. Rodzic nie narzuca swoich wzorców.
-
Niekonsekwentny - jest to określenie metody wychowawczej, która nie ma przyjętych reguł i zasad. Decyzje rodzica są często podejmowane ze względu na humor opiekuna lub okoliczności.
-
Liberalny - ta metoda wychowawcza pozwala dziecku na bardzo dużo swobody. Rodzice ingerują tylko wtedy, kiedy muszą - gdy może stać się dziecku krzywda. Model wychowawczy kładzie duży nacisk na samowychowanie i rozwijanie spontanicznego rozwoju dziecka.
Pamiętacie, że jeżeli macie problemy wychowawcze ze swoimi dzieckiem i czujecie, że nie radzicie sobie z tym sami, warto jest skorzystać z pomocy osób trzecich. Na portalu internetowym BUKI istnieje możliwość umówienia konsultacji z psychologiem, który być może ułatwi Wam komunikację ze swoim dzieckiem.
