Naukę gry w szachy najlepiej jest zacząć w młodym wieku. Przekonują o tym zresztą biografie słynnych szachistów. Czy jednak wynika stąd, że jeżeli nie nauczyliśmy się grać w szachy, będąc dziećmi, to nie nauczymy się już nigdy? W żadnym wypadku. Szachy to pewien system, który, przy odrobinie wysiłku, można opanować.
Najpewniej nie będzie to łatwe, ale gra jest warta stawki: szachy to najlepszy możliwy trening umysłu. To trening organizacji, obserwacji, przewidywania oraz planowania. Dobry gracz szachowy musi dysponować każdym z tych elementów. Najpierw jednak będziemy musieli nauczyć się zasad gry w szachy.
Od czego najlepiej zacząć i jak szybko nauczyć się grać w szachy? Oto krótki poradnik nauki gry w szachy.
Jak zacząć uczyć się grać w szachy?
Czy warto na potęgę kupować różnego rodzaju poradniki? A może z szachami, jest trochę tak, jak z piłką nożną? Na samym początku należy po prostu jak najwięcej grać. Ewentualne zagadnienia taktyczne i techniczne stają się natomiast istotne dopiero na dalszych etapach. Naukę gry w szachy trzeba zacząć od poznania ruchów figur. Można korzystać w tym celu z ikonografik. O wiele lepiej będzie jednak ustawić daną figurę na szachownicy:
-
Piony poruszają się wyłącznie wzwyż planszy, natomiast przy biciu innych figur wykonują ruch o jedno pole na skos. Warto dodać, że poruszanie się pionów może zależeć od wybranych zasad szachowych. Naukę gry w szachy lepiej jednak zacząć od najprostszej wersji tych zasad.
-
Gońce poruszają się na skos. W partii mamy dwa gońce. Jeden jest ustawiony na polu białym, a drugi na czarnym. W trakcie gry goniec nie może zmieniać koloru pola, po jakim się porusza. Dla jednego z gońców dostępna jest więc de facto połowa pól na szachownicy.
-
Skoczek. Ta figura wykonuje ruch, który składa się w kształt złożony z trzech pól w pionie i dwóch w poziomie. Bicie odbywa się tylko wtedy, kiedy figura rywala jest ustawiona dokładnie na tym polu, na którym kończy się ruch skoczka. Unikatową właściwością skoczka w szachach jest możliwość przeskakiwania innych figur, zarówno własnych, jak i też figur przeciwnika.
-
Wieża. Wieże poruszają się po liniach poziomych oraz pionowych. To jedna z najbardziej wartościowych figur w szachach.
-
Hetman łączy w sobie ruchy wieży oraz obu skoczków. Porusza się w poziomie oraz po przekątnych.
-
Król porusza się tak, jak Hetman. Różnica polega na tym, że Król może wykonywać ruch tylko o jedno pole. Co ważne, Królem też można wykonywać bicie. Takie sytuacje zdarzają się jednak przede wszystkim na końcowych etapach gry.
Brzmi skomplikowanie? Faktycznie, nauka gry w szachy bywa trudna już na początku. Mamy sześć rodzajów figur, które ruszają się zupełnie inaczej. Co więcej, figury w szachach mają też odmienną wartość. Ten czynnik też trzeba przyswoić, kiedy uczymy się grać w szachy.
Jak nauczyć się grać w szachy: wartość figur w szachach
Nauka gry w szachy zmusza do oceniania „opłacalności” różnych ruchów. W tym celu musimy znać wartość figur. Dopiero wtedy gracz szachowy może ocenić, czy na przykład opłaca się poświęcić gońca po to, aby zbić wieżę przeciwnika.
Starsze podręczniki do gry nauki w szachy przypisywały każdej figurze wartość punktową. Na ogół wygląda ona następująco:
-
Piony: jeden punkt. Pion to najmniej wartościowa figura w grze w szachy. Wynika to z ograniczenia ruchu piona oraz faktu, że mamy tych figur kilka, a nie jedną lub dwie.
-
Skoczek i Goniec: trzy punkty.
-
Wieża: pięć punktów.
-
Hetman: siedem punktów
-
Król: dziesięć punktów
Warto dodać, że, ze względu na zasady gry w szachy, znaczenie Króla jest inne, niż pozostałych figur. Król raczej nie będzie nam służyć do zbijania figur przeciwnika. Jest to jednak główna figura w szachach, ponieważ doprowadzenie do sytuacji znanej jako Mat Szachowy, kończy grę.
Spośród figur standardowych najbardziej wartościowy jest Hetman. Dlaczego? Po pierwsze, mamy tylko jednego Hetmana. Po drugie, ta figura posiada najszerszy zakres ruchów. Dzięki temu Hetman dysponuje w szachach największą wartością bitewną.
Gra w szachy zasady: czy zawsze warto wymieniać mniej wartościową figurę na bardziej wartościową?
Podana powyżej punktacja figur w szachach ma charakter orientacyjny. Piękno szachów polega też na plastyczności i zmienności tej gry. W czystej teorii, bicie na przykład wieży rywala, poświęcając naszego skoczka jest opłacalne. W praktyce bywa z tym różnie.
Dlaczego? Niektórzy gracze po prostu wolą operować konkretnymi figurami. Wtedy taka figura nabiera większej wartości. To już jednak kwestia taktyki gry w szachy. Niezależnie jednak od strategii, bardzo rzadko opłaca się wymieniać przykładowo Hetmana w zamian za Skoczka czy Gońca rywala.
Taktyka gry w szachy: od czego zacząć naukę strategii w szachach?
Taktyka w szachach zaczyna się wtedy, gdy już naprawdę opanujemy ruchy wszystkich figur. Trzeba też grać zupełnie swobodnie (bez konieczności np. przypominania sobie, jak porusza się dana figura). Musimy również być na etapie, kiedy jesteśmy w stanie „ogarniać” wszystko to, co dzieje się na szachownicy.
Jak dobrze grać w szachy, korzystając z podstawowych zagadnień taktycznych? Zaczynamy nauki debiutów szachowych. Debiut to inaczej kilka początkowych ruchów, które tworzą określone ustawienie naszych figur. Warto wiedzieć, że debiut w sporej mierze określa przebieg reszty gry.
Debiutów szachowych można uczyć się z książek, poradników tekstowych oraz szachowych poradników online, na przykład na Youtube. Tutaj kolejna ważna uwaga: nie warto od razu uczyć się na pamięć wszystkich debiutów w szachach.
Rozpoczęcia to ważny element w nauce gry w szachy, jednak warto skoordynować naukę tego aspektu z naszymi aktualnymi umiejętnościami. Na początku wybieramy więc dwa lub trzy debiuty, które wydają się nam najbardziej interesujące. Następnie po prostu korzystamy z tych debiutów, grając w szachy. Nie ma innej drogi. Nie można w pełni nauczyć się taktyki gry w szachy, korzystając wyłącznie z teorii.
Jak dobrze grać w szachy?
Początkowa zasada nauki gry w szachy jest jedna: grać, grać i jeszcze raz grać. Dopiero w praktyce (a więc poprzez granie w szachy), będziemy naprawdę przyswajać mechanizm tej gry i zagadnienia taktyczne. Z czasem będziemy grać w szachy coraz lepiej. Nauczymy się planować ruchy, przewidywać posunięcia rywala, oceniać ryzyko wymian. Poznamy też nasze predyspozycje.
Niektórzy gracze czują się najlepiej na przykład w grze, która jest agresywna i intuicyjna. Dla innych korzystniejsza jest gra schematyczna, a więc ścisłe trzymanie się założonej taktyki. Są też szachiści, którzy lubią grać „na aferę”, czyli powodować nieprzewidywalny chaos na szachownicy, a potem wykorzystywać wszystkie błędy i potknięcia przeciwnika.
Gra w szachy online: czy warto grać w szachy przez internet?
Idealna sytuacja dla kogoś, kto uczy się grać w szachy, jest nauka pod okiem bardziej doświadczonego gracza. Właśnie w taki sposób na ogół uczą się dzieci. Nauczyciel szachowy objaśni nam najważniejsze mechaniki i główne zagadnienia z zakresu taktyki. W trakcie gry możemy też liczyć na wartościowe komentarze i analizę naszych ruchów.
Można ułatwić sobie naukę gry w szachy przez korepetycje szachowe w serwisie BUKI. Znajdziemy tam wielu świetnych szachistów, którzy uczą innych, jak gra się w szachy. Druga opcja to granie online, najlepiej na darmowych serwisach. Przeważnie takie serwisy prowadzą punktację graczy. Tak działa, chociażby platforma Kurnik. Jak korzystamy z punktacji? Na początku warto wybierać rywali, którzy, tak samo jak my, są początkujący i mają niewiele stoczonych partii.
Do nauki szachów można też korzystać z programów komputerowych. Program na ogół umożliwia wybór poziomu trudności. Często programy oferują też poradniki i samouczki. Najlepsze programy online do gry w szachy to Arena oraz Lucas Chess.
