Problemy z koncentracją u dzieci to jeden z najczęściej występujących trudności u osób w wieku szkolnym. Niestety, problemy z koncentracją u dzieci relatywnie często przechodzą też niezauważone. Wynika to w sporej mierze z trudności diagnostycznej: tylko część dzieci w odpowiednim czasie trafia do specjalisty, który powiąże ze sobą wszystkie występujące objawy w spójny i sensowny obraz kliniczny. Trudnością w diagnozie jest również to, że problemy z koncentracją u dzieci dość łatwo mogą być mylone z wieloma innymi rodzajami zaburzeń, które także często dotyczą młodych osób w wieku szkolnym oraz przedszkolnym.
Dziecko, które ma trudności ze skupieniem i utrzymaniem uwagi to często też dziecko notujące gorsze wyniki w nauce. Oczywiście, problemy z koncentracją u dzieci należy diagnozować i leczyć u źródła. Pewna forma leczenia doraźnego również jest jednak wskazana. Mowa tutaj, oczywiście, o profesjonalnych korepetycjach z różnych przedmiotów, poprzez które młody człowiek będzie w stanie “nadgonić” swoje problemy w szkole i poprawić oceny.
Jakie są główne przyczyny problemów z koncentracją u dzieci?
Możliwe przyczyny, które sprawiają, że występują problemy z koncentracją u dzieci mogą być bardzo różne. Czasami problem okazuje się dość banalny, np. dziecko zbyt późno kładzie się spać (mózg młodej osoby potrzebuje odpowiedniej ilości snu, aby prawidłowo funkcjonować, a ewentualne deficyty są szybciej widoczne, niż w przypadku osób dorosłych). Podkreśla się też, że przyczyny mogą tkwić w diecie. Przede wszystkim zbyt duża podaż cukrów w codziennym jadłospisie może generować naddatek energetyczny, przez co dziecku jest trudniej się skoncentrować.
Inną częstą przyczyną, która wywołuje problemy z koncentracją u dzieci jest przebodźcowanie. Mózg dziecka jest bardziej plastyczny, ale też trudniej jest mu przestawiać się z jednego “trybu” na inny (a więc na przykład z rozrywki na naukę). Niestety, ale zbyt długi czas spędzany np. na graniu czy w social mediach czasami może powodować, że młoda osoba potem ma problemy ze skupieniem uwagi w szkole. Obecnie lekarze alarmują też, że coraz więcej dzieci i młodzieży regularnie sięga po napoje energetyczne. Jest to forma radzenia sobie ze zmęczeniem (dzieci często niedosypiają i/lub są przeciążone np. zajęciami pozaszkolnymi). Na dalszą metę codzienna stymulacja młodego organizmu dużymi dawkami kofeiny i tauryny okazuje się szkodliwa i może być jedną z przyczyn problemów z koncentracją.
W niektórych przypadkach źródłem trudności ze skupieniem i utrzymaniem uwagi są zaburzenia, które wymagają diagnozy klinicznej oraz fachowego leczenia. Jeśli problemy z koncentracją u dzieci idą w parze z nadpobudliwością psychoruchową, przyczyną może być ADHD. Współcześnie coraz częściej diagnozowane jest także ADHD, a więc Zespół Zaburzeń Uwagi.
Czytaj również: "Psycholog szkolny - jaką rolę odgrywa w dzisiejszych placówkach edukacyjnych"
Jakie objawy świadczą o trudnościach w skupieniu uwagi u młodszych?
Chociaż diagnoza problemów z koncentracją u dzieci co do zasady nie jest łatwa, to jednak istnieje kilka czynników, które powinny zaalarmować każdego rodzica. Ich występowanie może co prawda wskazywać też na inne, niekiedy głębsze i bardziej poważne zaburzenia, które wymagają oddzielnej diagnozy. Jeśli jednak wymienione objawy utrzymują się u dziecka trwale przez dłuższy czas, niestety istnieje spore prawdopodobieństwo, iż nasza pociecha ma chroniczne problemy z koncentracją. Do najczęściej występujących czynników należą następujące zjawiska:
- Dziecko ma problem ze skupieniem koncentracji na jednej, konkretnej rzeczy i utrzymaniem jej przez przynajmniej 15-20 minut. Na przykład może to być zadanie z matematyki. Młoda osoba co prawda stara się skoncentrować uwagę, ale pomimo tego nie jest w stanie utrzymać koncentracji, jej myśli “ulatują” w innych kierunkach
- Dziecko często przejawia zachowania świadczące o prokastrynacji, np. na różne sposoby odwleka zabranie się za rzeczy wymagające skupienia uwagi
- Oceny szkolne ulegają znacznemu pogorszeniu, zwłaszcza oceny z przedmiotów ścisłych
- Nauczyciele zwracają uwagę na zachowanie dziecka: młoda osoba może być np. niezainteresowana przebiegiem lekcji, przeszkadzać lub nie nadążać za rozwojem materiału
- Dziecko dość często popełnia proste błędy (w różnych obszarach, nie tylko w szkole), które wynikają po prostu z braku uwagi
- Dziecko wyraźnie unika zadań szkolnych oraz wszelkich aktywności, które wymagają skoncentrowanej uwagi
Oprócz tego, mogą też występować inne przejawy, które powinny nas niepokoić. Czasami najłatwiej jest uzyskać wiarygodny wgląd w sytuację po prostu poprzez szczerą rozmowę z naszym dzieckiem. Dość częstym zjawiskiem jest również to, że młoda osoba co prawda potrafi się skoncentrować, ale tylko wyłącznie na niektórych aktywnościach, na przykład sporcie czy grach video.
Jakie strategie i metody mogą pomóc w radzeniu sobie z tymi problemami?
Niestety, możliwości rodzica mogą być dość ograniczone. Jeżeli przyczyna, z której powodu występują problemy z koncentracją u dzieci jest głębsza, nie obędzie się bez specjalistycznej diagnozy, a następnie leczenia (poprzez farmakologię i/lub oddziaływanie terapuetyczne). W gestii rodziców na pewno jednak leży zadbanie o to, aby organizm młodej osoby znajdował się w stanie równowagi, której ewentualne zachwianie często prowadzi do problemów z koncentracją. Najważniejsze elementy składające się na tę równowagę to:
- Odpowiednia ilość i jakość snu
- Zbilansowana dieta z odpowiednią podażą wapnia, potasu, magnezu oraz protein
- Wypracowanie codziennej rutyny i stałego grafiku, z wydzielonym czasem na naukę oraz rozrywkę
- Przynajmniej delikatne ograniczenie bodźców elektronicznych (gier video, tik toka, itd)
- Suplementacja lekami na receptę zawierającymi witaminy z grupy B (tylko po uprzedniej konsultacji z lekarzem)
- Codzienna aktywność fizyczna
Jeśli zastosowanie powyższych metod nie przyniesie większych rezultatów po 3-4 miesiącach, konieczne może być udanie się z młodą osobą do Poradni Neurologii Dziecięcej i/lub do psychologa posiadającego kompetencje aby zdiagnozować przyczyny trudności z koncentracją.
