Zgodzimy się chyba wszyscy bez wyjątku, że znajomość języków obcych to bardzo wartościowa umiejętność. Niemniej jednak, większość z nas przyzna rację stwierdzenia, że nauka języków obcych nie należy do najprzyjemniejszych.
Zasady gramatyczne studiowanego języka – szczególnie, kiedy nie należy on do tej samej rodziny języków, co nasza mowa ojczysta – nie mają dla nas na początku wiele sensu. Często przeszkodą jest również obcy alfabet, zasady intonacji czy fonetyki. Czy jednak można nauczyć się języka bez nudnej teorii? Zastanowimy się nad tym w poniższym tekście. Artykuł jest bazowany na webinarze „Do we need theory to teach speaking skills?”, który prowadził Peter Lucantoni, autor książek do nauki angielskiego wydawnictwa Cambridge University Press.
Co składa się na umiejętność komunikacji?
Jak twierdzi badaczka Kang Shumin: „Nauka mówienia w obcym języku to nie tylko znajomość zasad gramatyki i semantyki”. Swój pogląd na umiejętność komunikacji w obcym języku badaczka wyraża w pięciu punktach:
- Przywołanie odpowiedniej grupy słownictwa i selekcja optymalnego słowa. SEMANTYKA
- Organizacja wybranych słów we frazy, a następnie zdania. GRAMATYKA
- Artykulacja komunikatu za pomocą ust i języka. FONETYKA
- Monitorowanie wyrażonego sygnału i ewentualna korekcja nieścisłości.
- Świadomość kontekstu kulturowego lub społecznego (dla upewnienia się o zasadności komunikatu).
W swoich badaniach Shumin zwraca uwagę na obserwacje własnego komunikatu. Jak podaje, cykl wypowiedzi nie kończy się wraz z wyartykułowaniem wyrażeń. Komunikat musi być zarejestrowany przez nas od strony zewnętrznej i zanalizowany na podstawie zgodności z założeniem przekazu.
Szlifowanie precyzji wypowiedzi i płynności mowy
Intuicyjnie jesteśmy przekonani, że precyzyjne składanie zdań jest tak samo ważne, jak płynne posługiwanie się językiem. I wcale się nie mylimy!
Płynne posługiwanie się językiem bez opanowania precyzyjnego wyboru słów doprowadza do sytuacji, w kiedy rozmówca zalewa nas potokiem lekko powiązanych ze sobą słów. Przysłuchując się rozmowie z boku można by odnieść wrażenie, że poziom języka takiej osoby jest bardzo wysoki. Jednak wyłapanie sensu wypowiedzi może sprawić sporo trudności, a przecież to jest sednem komunikacji!
Z drugiej strony, samo opanowanie precyzji wypowiedzi również nie jest przepisem na sukces. Precyzyjne, aczkolwiek niepłynne wypowiedzi są dla odbiorów bardzo męczące. Mimo tego, że precyzja takiego komunikatu pozwala na przekazanie odpowiednich informacji, słuchanie wydukanej tyrady utrudnia zrozumienie, ponieważ działa rozpraszająco.
W świetle tego widać, że szkolenie precyzji i płynności mowy muszą iść ze sobą w parze. Celem nauki języka obcego zawsze powinno być skuteczne porozumiewanie się. Cechuje się to swobodą wypowiedzi w każdym poruszanym na co dzień temacie. Co więcej, takie wypowiedzi muszą być w pełni zrozumiałe, a sam rozmówca musi czuć się komfortowo wygłaszając komunikat.
Techniki, które należy stosować do szlifowania precyzji, różnią się od tych, które są polecane do poprawy płynności. Tabela poniżej przybliża te dwa zagadnienia.
|
Nauka precyzji |
Nauka płynności |
|
|
Nauka języka obcego w całości „po obcemu”?
Popularną jest opinia, że języka obcego powinniśmy uczyć się tak, jak niemowlaki – poprzez całkowitą immersję. Oznacza to, że nauka języka powinna przebiegać od podstaw wyłącznie w nauczanym języku. Nauka języka w taki sposób, w jaki uczą się go dzieci, jest dla nich bardzo naturalna. Jednak taki sposób nauki niekoniecznie jest efektywny w przypadku młodzieży i dorosłych. Jak twierdzi badacz David Atkinson: „Okazjonalne stosowanie mowy ojczystej podczas nauki języka obcego może usprawnić proces nauczania”. Badacz odnosi to do przykładu sytuacji, kiedy uczeń zna idealne sformułowanie jakiegoś zjawiska w swoim ojczystym języku, aczkolwiek nie jest w stanie w tak samo klarowny sposób opisać je w studiowanym języku. W takiej sytuacji chwilowe przestawienie się na mowę ojczystą może pomóc zbudować silne połączenie neuronowe związane z nazwą danego zjawiska.
Atkinson w swoich rozważaniach powołuje się też na zasadę złotego środka. Twierdzi, że balans między używaniem ojczystej mowy a nauczanego języka podczas zajęć zależy od czterech czynników:
- Wcześniejszego doświadczenia studenta związanego z nauką danego języka
- Poziomem znajomości języka
- Etapu kursu językowego
- Etapu lekcji
