Biologia to często zaniedbywany przedmiot w szkole. Zazwyczaj na pierwszym miejscu znajduje się matematyka, języki obce czy język polski. Przychodzi jednak moment, gdy trzeba pochylić się również nad innymi przedmiotami. W takich momentach często okazuje się, że zaległości są ogromne i nadrobienie ich, to droga przez mękę. Wiemy, jak sobie z tym poradzić i w jaki sposób można nadrobić stracone lekcje biologii.
Czym zajmuje się biologia?
Zacznijmy jednak od początku - czym zajmuje się biologia? Najprościej mówiąc, biologia to nauka o życiu, ale nie tylko o ludziach i zwierzętach. Dotyczy ona każdego żywego organizmu - roślin, mikroorganizmów, bakterii czy jednokomórkowców. Zajmuje się budową i sposobem funkcjonowania wszystkich żywych organizmów. Pozwala również na zbadanie i określenie zależności między poszczególnymi organizmami. Wystarczy się tylko rozejrzeć i zastanowić, że prawie wszystko, co nas dookoła otacza, jest częścią biologii.
Biologia zajmuje się opisywaniem organizmów (czyli istot żywych, które wykonują co najmniej podstawowe czynności życiowe - chodzi tutaj np. o oddychanie, rozmnażanie czy posiadanie budowy komórkowej).
Poniżej przedstawiamy czynności życiowe organizmów:
- wzrost i rozwój - czyli rosną i zwiększają swoją masę ciała - dotyczy to całego funkcjonowania w ciągu życia danego organizmu;
- odżywianie - organizmy żywe potrzebują dostarczać sobie składniki pokarmowe, które są dla nich źródłem energii i materiałem budulcowym;
- ruch - kolejną cechą życiową organizmów jest ruch, np. przemieszczanie się lub odwracanie w stronę światła;
- wydalanie - organizmy wydalają zbędne i szkodliwe substancje;
- reagowanie na bodźce - organizmy żywe mogą dostosowywać się do zmian w środowisku lub w pewien sposób na nie reagować, np. na światło czy temperaturę;
- rozmnażanie się - wyróżniamy organizmy płciowe i bezpłciowe;
- oddychanie - wyróżniamy organizmy, które oddychają tlenowo lub beztlenowo.
Wyróżniamy kilka dziedzin biologii:
- ekologia - zajmuje się badaniem zależności między organizmami a środowiskiem;
- zoologia - to nauka zajmująca się zwierzętami;
- anatomia - to nauka o budowie wewnętrznej organizmów;
- morfologia - to nauka o budowie zewnętrznej organizmów;
- biochemia - to nauka o budowie związków chemicznych w żywych organizmach;
- botanika - to nauka o roślinach;
- cytologia - to nauka o budowie i funkcjonowaniu komórek;
- histologia - to nauka o budowie i funkcjonowaniu tkanek;
- genetyka - to nauka zajmująca się zmiennością cech i dziedziczeniem;
- systematyka - to nauka zajmująca się klasyfikacją i opisywaniem organizmów.
W tym miejscu musimy podkreślić, że biologii uczymy się poprzez obserwacje, doświadczenia i czytanie. Pomocne mogą być również korepetycje.
Dlaczego biologia jest ważna?
Znajomość biologii jest ważna, potrzebna i pomocna w codziennym życiu. Poniżej przedstawiamy Wam kilka powodów, dla których warto uczyć się tego przedmiotu:
- Dostarcza praktycznej wiedzy do codziennego życia, np. na temat hodowli i życia zwierząt, a także odnośnie środowiska naturalnego. Potrafi się wyjaśnić wiele wydarzeń w przyrodzie, np. dlaczego zmieniają się kolory liści na jesień?
- Potrafi się odpowiedzieć na bardzo ważne pytania, np. co to jest życie, albo jak powstał świat?
- Wykształcenie biologiczne otwiera wiele ścieżek rozwoju. Można podjąć karierę w medycynie (lub ogólnie w sektorze zdrowotnym), w naukach ścisłych, w zoologi, czy jako nauczyciele.
- Mając wiedzę biologiczną, rozumie się, jak powstaje żywność i jak można dbać o organizmy żywe na naszej planecie.
- Biologia pozwala na wynalezienie leków, sposobów na niepełnosprawności czy zaburzenia oraz wynajduje nowe sposoby leczenia. Wspomaga również codzienne funkcjonowanie.
- Dostarcza informacji na temat naszego ekosystemu i zależności, które zachodzą na naszej planecie.
- Przyczynia się do lepszego rozumienia otoczenia - środowiska, upraw rolniczych czy nawozów.
- Biologia odgrywa istotną rolę w codziennym życiu. Uczy tego, jak powstaje życie, jak oddziałujemy na środowisko i podaje sposoby na wydłużenie życia.
Biologia oprócz tego najzwyczajniej w świecie dostarcza umiejętności czysto poznawczych. Zaczynamy rozumieć świat - np. dlaczego ptaki latają albo dlaczego pochodzimy od małpy? Możemy zrozumieć, jak działa nasz organizm. Wiemy, dlaczego robimy się senni, dlaczego po wysiłku bolą mięśnie lub dlaczego w stresie serce bije szybciej niż zwykle? Wiemy, jak dbać o swoje zdrowie - że można zarazić się m.in. drogą kropelkową, czy przed spożyciem warzyw i owoców trzeba umyć ręce. Umiejętności biologiczne rozwijają również zdolność analizy i myślenie przyczynowo-skutkowe, które jest istotne w naszym codziennym życiu.
Oprócz tego nauka biologii może pozwolić na podjęcie wymarzonej pracy czy dostanie się na wymarzone studia, np. medycynę.
Jak uczyć się biologii?
Na koniec przedstawimy skuteczne porady, jak uczyć się biologii:
- Zadbaj o odpowiednie miejsce do nauki - takie, w którym możesz się skupić. Zadbaj o wszystkie potrzebne rzeczy podczas nauki - np. zakreślacze, ołówek, podręcznik czy zeszyt ćwiczeń. Usuń ze swojego biurka niepotrzebne rzeczy i rozpraszacze. Pamiętaj również o odpowiednim oświetleniu.
- W nauce może przydać się tablica korkowa lub magnetyczna, aby zawieszać najważniejsze notatki, definicje lub skróty myślowe.
- W nauce korzystaj z fiszek - ta metoda nauki jest pomocna zwłaszcza przy okazji uczenia się rzeczy typowych na pamięć, np. nazw hormonów czy właściwości związków chemicznych.
- W codziennej nauce korzystaj z map myśli. Możesz je tworzyć w dowolny sposób - tak, żeby Twoja wiedza stała się usystematyzowana.
- Wypróbuj naukę na podstawie skojarzeń - w ten sposób zapamiętywanie materiału będzie łatwiejsze.
- Można spróbować wyobrazić sobie, że jest się nauczycielem, a swoim uczniom trzeba dokładnie opisać temat i pozwolić im go zrozumieć. Spróbuj tłumaczyć dany temat, rysować schematy czy wyjaśniać definicje.
- Ucz się aktywnie - oglądaj filmy i filmiki tematyczne, rób obserwacje, doświadczenia czy schematy.
